خاورمیانه به عنوان یکی از مناطق استراتژیک جهان، اهمیت بسیار بالایی در تجارت بین المللی دارد. با توجه به جایگاه جغرافیایی خاورمیانه و منابع طبیعی موجود در این منطقه، بسیاری از بنادر بزرگ در این منطقه قرار گرفته‌اند. از جمله این بنادر می‌توان به بندر جبل علی، بندر شهید رجایی، بندر جده، بندر دمام، بندر صلاله، بندر خلیفه، بندر دوحه، بندر فجیره، بندر خورفکان و بندر پورت سعید اشاره کرد. با توجه به اینکه تجارت بین المللی یکی از عوامل تاثیرگذار بر توسعه اقتصادی کشورها است، بنادر نیز اهمیت بالایی در صادرات و واردات بین کشورها دارند. در صورتی که کشوری بنادر پر رونقی داشته باشد، می‌تواند سهم بیشتری در واردات و صادرات داشته باشد. به همین خاطر در این مقاله تصمیم گرفتیم بنادر مهم خاورمیانه برای حمل دریایی به همراه مزایا و معایب هر یک از آن‌ها را بررسی کنیم.
خاورمیانه به عنوان یکی از مناطق استراتژیک جهان، اهمیت بسیار بالایی در تجارت بین المللی دارد. با توجه به جایگاه جغرافیایی خاورمیانه و منابع طبیعی موجود در این منطقه، بسیاری از بنادر بزرگ در این منطقه قرار گرفته‌اند. از جمله این بنادر می‌توان به بندر جبل علی، بندر شهید رجایی، بندر جده، بندر دمام، بندر صلاله، بندر خلیفه، بندر دوحه، بندر فجیره، بندر خورفکان و بندر پورت سعید اشاره کرد. با توجه به اینکه تجارت بین المللی یکی از عوامل تاثیرگذار بر توسعه اقتصادی کشورها است، بنادر نیز اهمیت بالایی در صادرات و واردات بین کشورها دارند. در صورتی که کشوری بنادر پر رونقی داشته باشد، می‌تواند سهم بیشتری در واردات و صادرات داشته باشد. به همین خاطر در این مقاله تصمیم گرفتیم بنادر مهم خاورمیانه برای حمل دریایی به همراه مزایا و معایب هر یک از آن‌ها را بررسی کنیم.
بندر شهید رجایی
بندر شهید رجایی به عنوان بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران حدودا نیمی از صادرات و واردات ایران را انجام می‌دهد. هر سال بیشتر از صد تن کالا در بندر شهید رجایی جابه‌جا شده و بخش عمده‌ای تجارت بین المللی ایران در این بندر انجام میشود. بندر شهید رجایی ظرفیتی حدود 8 میلیون TEU کانتینر را داشته و به همین خاطر می‌توان آن را بزرگ‌ترین بندر کانتینری کشور دانست.
بندر جبل علی
بندر جبل علی در امارت متحده عربی و نزدیکی دبی قرار گرفته که به عنوان بزرگ‌ترین بندر خاورمیانه فعالیت دارد. این بندر نقش بسیار مهمی در تجارت بین المللی منطقه ایفا کرده و یکی از پر ترددترین بنادر جهان به شمار می‌رود. این بندر با داشتن فضای بزرگ انبار کانتینرها و سردخانه‌های قوی، توانسته محصولات فاسد شدنی را به شکل خوبی نگهداری کند. بندر جبل علی فاصله کمی با فرودگاه بین المللی دبی دارد و به همین خاطر جابه‌جایی بار بین کشتی و هواپیما با سرعت بالا انجام میشود.
بندر جده
بندر جده در عربستان سعودی قرار دارد و به عنوان اصلی‌ترین بندر صادرات و واردات این کشور فعالیت دارد. بندر جده که بزرگ‌ترین بندر دریای سرخ است دو ترمینال کانتری داشته و ظرفیت آن حدودا ۷.۵ میلیون TEU است. در این بندر امکاناتی برای ذخیره سازی و ترانزیت مجدد وجود داشته و باعث شده این بندر نقش مهمی در تجارت کشور عربستان سعودی داشته باشد.
بندر دمام
یکی دیگر از بنادر مهم خاورمیانه و عربستان سعودی، بندر دمام است. این بندر به ویژه برای جابه‌جایی محصولات هیدروکربنی شهرت داشته و عملکرد بسیار خوبی در این حوزه دارد. بندر دمام در نزدیکی تاسیسات نفتی و پتروشیمی واقع شده و توانایی پذیرش بزرگ‌ترین کشتی‌های اقیانوس پیما را دارد. بندر دمام هر سال بیش از 2 میلیون TEU را جابه‌جا کرده و نقش مهمی در صادرات و واردات عربستان سعودی دارد.
بندر صلاله
یکی از بزرگ‌ترین بنادر عمان، بندر صلاله است که به خاطر داشتن یکی از بزرگ‌ترین ترمینال‌های کانتینری جهان، سالانه ظرفیتی حدود 5 میلیون TEU دارد. این بندر با داشتن زیرساخت‌های پیشرفته، قادر است بزرگ‌ترین کشتی‌های کانتینری جهان را در خود جای دهد و نقش مهمی در گسترش تجارت دریایی بین المللی در خاورمیانه دارد. در سال 2021 بیشتر از 1300 کشتی بزرگ در این بندر پهلو گرفتند. این موضوع باعث شد که در گزارش عملکرد بنادر کانتینری که توسط بانک جهانی انجام میشود، جایگاه چشمگیری داشته باشد.
بندر خلیفه
یکی دیگر از بنادر مهم خاورمیانه که در موقعیت استراتژیک (بین ابوظبی و دبی) قرار گرفته بندر خلیفه است. این بندر در لیست بزرگ‌ترین و مهمترین بنادر خاورمیانه قرار گرفته و مدیریت آن توسط گروهی به اسم AD Ports انجام میشود. از جمله ویژگی‌های بندر خلیفه می‌توان به داشتن ظرفیت 7.8 میلیون TEU برای کانتینرها و 25 میلیون فوت برای محموله‌های عمومی اشاره کرد. بندر خلیفه دسترسی خیلی خوبی به آب‌های عمیق داشته و به همین خاطر می‌تواند انواع کشتی با محموله‌های گوناگون را جابه‌جا کند. از جمله این محموله‌ها می‌توان به کانتینر، خشکبار، مایعات و گازها اشاره کرد. این بندر در سال 2022 به خاطر عملکرد خوبی که داشت در فهرست برترین بنادر جهان قرار گرفت.
بندر دوحه
بندر دوحه یکی از قدیمی‌ترین و مهمترین بنادر کشور قطر است که در زمان‌های گذشته کار تجارت مروارید بوده و بعد از توسعه صنعت نفت و امروزه، به عنوان یکی از بنادر پیشرفته منطقه فعالیت دارد. البته بعد از تاسیس بندر حمد، فعالیت‌های تجاری بندر دوحه به طور کامل به بندر حمد منتقل شدند.
بندر حمد
بندر حمد در جنوب دوحه قرار گرفته و به عنوان بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین بندر قطر فعالیت دارد. این بندر که از سال 2016 افتتاح شد، حدود 29 کیلومتر وسعت دارد و می‌تواند سالانه حدود 7 میلیون تن کالا را جابه‌جا کند. ترمینال‌های مناسب برای کانتینر، غلات، خودرو و دام به همراه زیر ساخت‌های لجستیکی مناسب، این کشور را به هاب اصلی حمل و نقل دریایی قطر تبدیل کرده است. این بندر در مسیر راه ابریشم چین قرار گرفته و موقعیت استراتژیک آن جایگاه بندر حمد قطر را در تجارت جهانی تقویت می‌کند.
بندر فجیره
بندر فجیره یکی از بزرگ‌ترین بنادر خاورمیانه و امارات متحده عربی بوده که با امکانات چند منظوره، توانسته جایگاه ویژه‌ای در تجارت بین المللی خاورمیانه پیدا کند. از جمله امکانات بندر فجیره می‌توان به حمل کانتینری، نفتی و عمومی اشاره کرد. خط لوله نفت حبشان فجیره نیز که بیش از نیمی از نفت امارات را جابه‌جا می‌کند، به عنوان دومین مرکز بزرگ بانکرینگ جهان شناخته میشود.
بندر خورفکان
بندر خورفکان در سال 2017 به عنوان سومین بندر پر ترافیک و مهم خاورمیانه شناخته شد. این بندر که در نزدیکی شارجه قرار گرفته، در سال می‌تواند حدود 3 الی 4 میلیون TEU کالا را جابه‌جا کند. جایگاه این بندر در تجارت بین المللی قابل چشم پوشی نیست؛ اهمیت بندر خورفکان بعد از احداث بزرگراه جدید که مناطق صنعتی شارجه را به این بندر وصل می‌کند، به احتمال زیاد حجم جابه‌جایی محموله‌ها در این بندر را افزایش خواهد داد.
بندر پورت سعید
از دیگر بنادر مهم خاورمیانه، بندر پورت سعید در مصر است. این بندر علی رغم کم شدن حجم کانتیرهای آن، همچنان بیش از 3 میلیون TEU ظرفیت دارد. در این موقعیت دولت مصر تلاش‌هایی برای بهبود اتصال این بندر به مناطق داخلی نیز کرده که بی شک باعث تثبیت جایگاه بندر پورت سعید در تجارت دریایی بین المللی خواهد شد.
نقش بنادر ایران در گسترش تجارت بین المللی خاورمیانه
سازمان سیا اعلام کرده که ایران با داشتن 942 کشتی، بزرگ‌ترین قدرت تجارت دریایی منطقه در سال 2022 است. طبق این گزارش، ایران با دسترسی به آب‌های آزاد، همواره نقش مهمی در تجارت بین المللی داشته و در بین 12 کشور خاورمیانه، بیشترین تعداد کشتی تجاری در سال 2022 را داشته است. اختلاف قدرت ایران در تجارت دریایی با کشور قبل از خود بیش از 300 کشتی بوده است. بعد از ایران، کشور امارات است که با دارا بودن تعداد 636 کشتی توانسته دومین رتبه از این لیست باشد. در ادامه لیست مهمترین بنادر ایران که در تجارت دریایی بین المللی خاورمیانه نقش پررنگی دارند را عنوان می‌کنیم.
- بندر امام خمینی: این بندر در جنوب غربی ایران و نزدیک استان خوزستان واقع شده است. این بندر با داشتن پایانه‌های چند منظوره، ظرفیت بالای بارگیری و امکانات لجستیکی مناسب، می‌تواند در تسهیل و تسریع فرآیندهای صادراتی و وارداتی ایران و خاورمیانه عملکرد خوبی داشته باشد.
- بندر شهید رجایی: این بندر با استان هرمزگان و حاشیه خلیج فارس قرار گرفته است و با امکانات پیشرفته و دسترسی به سیستم‌های حمل و نقل ریلی و جاده‌ای، نقش مهمی در توسعه تجارت دریایی بین المللی در خاورمیانه ایفا می‌کند.
- بندر عباس: این بندر یکی از بنادر اصلی ایران بوده که در استان هرمزگان قرار گرفته است. بندر عباس با دارا بودن سیستم‌های حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و هوایی، اهمیت به خصوصی در تجارت بین المللی ایران و خاورمیانه دارد.
- بندر ماهشهر: بندر ماهشهر از بنادر اصلی ایران بوده که در جنوب استان خوزستان قرار گرفته است. این بندر یک قطب مهم در صادرات محصولات پتروشیمی بوده و با دسترسی به شبکه حمل و نقل ریلی و جاده‌ای، یکی از مهمترین بنادر ایران و خاورمیانه به حساب می‌آید.
- بندر بوشهر: بندر بوشهر در نزدیکی تنگه هرمز قرار گرفته و به همین خاطر، اهمیت استراتژیکی در ایران و خاورمیانه دارد. بندر بوشهر امکانات زیرساختی بالایی برای تجارت دریایی بین المللی داشته و می‌تواند کالاهایی نظیر نفت و محصولات نفتی، محصولات پتروشیمی، پوشاک و محصولات نساجی، فلزات، محصولات کشاورزی و مواد خوراکی و… را جابه‌جا کند.
- بندر چابهار: این بندر در استان سیستان و بلوچستان (ساحل دریای عمان) قرار دارد و به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، اهمیت بالایی در تجارت دریایی بین المللی می‌گذارد. این بندر نقش مهمی در ترانزیت کالا و توسعه اقتصادی و تجارت خاورمیانه داشته و فرصت‌های بسیاری برای سرمایه گذاری خارجی به وجود می‌آورد.
- بندر نوشهر: این بندر در شمال کشور، استان مازندران، واقع شده است. این بندر برای جابه‌جایی کالا به کشورهای آسیای میانه و قفقاز فعالیت کرده و امکاناتی نظیر اسکله‌های تخصصی، انبارها و تجهیزات بارگیری و تخلیه مناسب دارد.
جمع بندی
بررسی بنادر مهم خاورمیانه نشان دهنده این است که این منطقه به خاطر موقعیت استراتژیکی که دارد، نقشی کلیدی در تجارت دریایی بین المللی ایفا می‌کند. بنادری نظیر بندر جبل علی امارات، حمد در قطر، صحار و دقم در عمان و جده در عربستان، همگی با داشتن زیر ساخت‌های مدرن، ترمینال‌های تخصصی و ظرفیت‌های بالا، توانسته‌اند مراکز مهم جابه‌جایی کالا در منطقه و جهان شوند. این بنادر علاوه بر اینکه از اقتصاد کشورهای خود پشتیبانی می‌کنند، به عنوان حلقه‌های اتصال آسیا، آفریقا و اروپا عمل کرده و رقابتی سازنده برای جذب سرمایه گذاری، افزایش ظرفیت و توسعه خدمات لجستیکی ایجاد کرده‌اند. شناخت این بنادر به شما کمک می‌کند تا برای تجارت دریایی، بهترین مسیر را انتخاب کنید. شرکت پی‌اس‌پی اکسپرس با سابقه فعالیت حرفه‌ای که در زمینه حمل و نقل سریع بین المللی کالا دارد، می‌تواند در زمینه تجارت دریایی به شما کمک کند. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.