از زمانی که انسان امکان سفر به فضا و کاوش در آن را بدست آورد، همواره به دنبال سیاره‌ای می‌گشت که در آن آب وجود داشته باشد تا بتواند امکان حیات بشر را در آن سیاره فراهم آورد. اما افسوس که این کاوش‌ها در فضا، جامعه بشری را از این منبع گرانبها در زمین غافل کرده و سهل انگاری و قصور وی موجب اتلاف این منابع محدود گردیده است به طوری که، هم‌اکنون بحران خشکسالی هراسناک‌ترین تهدید جوامع بشری محسوب می‌شود. در صورت نیاندیشیدن به راهکارها و عدم وجود همت جمعی در جهت استفاده بهینه از منابع آبی در آینده‌ای نه چندان دور، مشکلات اجتماعی و زیست‌محیطی تشدید شده و کره خاکی را با خطر سهمگین‌تری مواجه می‌نماید. لذا صیانت از این میراث بزرگ و ارزشمند بر عهده آحاد جامعه جهانی است.
ایران نیز از آثار سوء این بحران در امان نمانده و بحران مزبور سبب مهاجرت مردم از محل زندگی خود در برخی از مناطق کشور شده است که از نمونه‌های آن می‌توان به خشک شدن تالاب‌ها، دریاچه‌ها، تحدید کشت و زرع و مهاجرت روستانشینان به علت خشکسالی و کم‌آبی اشاره کرد. چنانچه تلاش همگانی و همه‌جانبه‌ای در راستای حل این معضل صورت نپذیرد تا یک دهه آینده این مهاجرت‌ها و بحران‌ها به کلیه نقاط کشور و کلان‌شهرها سرایت خواهد کرد.
با توجه به آمار و ارقام موجود و به علت موقعیت خاص جغرافیایی کشور و قرار گرفتن در منطقه خشک، از کل میزان نزولات آسمانی نزدیک به 70 درصد آن تبخیر می‌شود. با در نظر گرفتن حجم بالای تبخیر، کل آب تجدیدپذیر کشور در حال حاضر حدود 120 میلیارد متر مکعب می‌باشد که از این میزان نزدیک به 70 درصد آن مصرف می‌شود که دو برابر میانگین مصرف جهانی بوده و ممکن است با ادامه روند فعلی مصرف، طی یک دهه آینده میزان مصرف آب از میزان آب تجدیدپذیر پیشی بگیرد. شایان توجه است که از این میزان مصرف نیز نزدیک به 92 درصد مربوط به بخش کشاورزی (میانگین جهانی 70 درصد) بوده که بازدهی پایین حدود 35 درصدی (میانگین جهانی 65 تا 70 درصد است) منجر به تشدید آثار سوء بحران می‌گردد. آمار و ارقام مذکور به خوبی گویای وضعیت بحرانی کشور در زمینه منابع آبی است. حل این معضل مستلزم فرهنگ‌سازی در سطح جامعه و استفاده از ابزارهای کارآمد جهت اصلاح الگوی مصرف می‌باشد.
به منظور حل بحران آب در کشور و جلوگیری از وخامت وضعیت نابسامان آن می‌بایست چاره‌ای اندیشیده شود. تا کنون اقدامات اجرایی مختلفی در زمینه حل این بحران صورت گرفته است که متأسفانه به دلایل متعدد نتوانسته‌اند از پیشروی و گسترش این بحران جلوگیری نمایند. در علم اقتصاد زمانی که بحث کمیابی مطرح می‌شود، کاراترین روش تخصیص و استفاده بهینه از منابع کمیاب را تشکیل بازار و استفاده از سازوکار عرضه و تقاضا عنوان می‌نمایند. لذا با توجه به تجربیات موفق کشورها در زمینه پیاده‌سازی بازار آب و مطرح شدن بحث راه‌اندازی بازار آب در کشور، بورس انرژی در راستای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی خود و به پشتوانه سابقه راه‌اندازی بازار برق و بازار سایر حامل‌های انرژی، آمادگی دارد تا در کنار وزارت نیرو و سایر نهادهای ذیربط از جمله شرکت مدیریت منابع آب ایران، شرکت‌های آب و فاضلاب و شرکت‌های آب منطقه‌ای به عنوان بازوی اجرایی و آخرین حلقه از زنجیره بازار آب، نقش آفرینی کرده و زیرساخت‌ها و سامانه‌های الکترونیکی پیش از معاملات، معاملات و پس از معاملات خود را جهت عملیات تخصیص حقآبه‌ها و خرید و فروش آنها اختصاصی کرده و سهم کوچکی در تخصیص بهینه این نعمت الهی ایفاء نماید. امید است با بکارگیری ابزارهای مناسب در این زمینه، مساعدت نهادهای ذیربط و همکاری اقشار مختلف جامعه بتوان با تشکیل بازاری کارا، به حل بحران آب در آینده‌ای نه چندان دور امیدوار بود.
* سید علی حسینی- مدیر عامل بورس انرژی*
این مطلب را با دیگران به اشتراک بگذارید :
شما هم نظر دهید
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.