علی سرزعیم: برقراری رابطه تجاری با کشورهای دیگر از جمله موضوعاتی است که همواره موضوعی مورد مناقشه بوده است. از اولین یافته‌های اقتصاددانان کلاسیک آن بود که نشان دهند برقراری رابطه تجاری به نفع هر دو طرف است و برخلاف چیزی که در نگاه اول به نظر می‌رسد این کار به زیان یک طرف و به سود طرف دیگر نیست.
همانطور که موافقین برقراری و گسترش روابط تجاری در طی زمان شواهد و ادله بیشتری برای توجیه آن پیدا کردند مخالفین آن نیز توجیهات جدیدی برای مقابله عرضه کردند. یکی از ادله‌ای که برای مخالفت با تجارت بین‌الملل آورده می‌شود آنست که انجام واردات از یک کشور موجب می‌شود تا کشور ما نسبت به آن کشور وابسته شود و از این جهت آسیب‌پذیر گردد. به طور مشخص اگر ما با آمریکا یا عربستان که در موضع تقابل با ایران هستند، رابطه تجاری داشته باشیم و کالاهایی از آن کشورها وارد کنیم، این خطر هست که اگر روزی ارسال آن کالاها را متوقف کنند، کشور دچار اختلال شود.
به همین دلیل هرچه میزان و اهمیت کالاهایی که وارد می‌شود بیشتر و مهمتر باشد ریسک اختلال یاد شده بیشتر خواهد بود. به همین دلیل فقدان هرگونه رابطه تجاری ما را در موضع ایمن‌تری قرار می دهد.
در ارزیابی این دیدگاه باید گفت که قطعا این نکته درست است اما تنها حرف درست نیست و باید جوانب دیگر مسئله را نیز در نظر گرفت. رابطه تجاری اگر دوسویه باشد نه تنها کشور ما را به طرف مقابل وابسته می‌کند بلکه کشور مقابل را نیز به کشور ما وابسته می سازد. به همین دلیل یک نوع وابستگی متقابل میان دو کشور ایجاد خواهد کرد. اگرچه بر حسب نوع کالای مورد مبادله و اندازه اقتصاد ریسک وابستگی می‌تواند برای هر کدام متفاوت از دیگری باشد اما تردیدی نیست که طرف مقابل نیز تا حدی وابسته می گردد.
حتی اگر رابطه تجاری یک سویه باشد یعنی یک طرف صرفاً صادرکنند و طرف دیگر صرفاً وارد کننده باشد بازهم این رابطه تجاری می‌تواند منافع سیاسی برای کشور وارد کننده به همراه داشته باشد. علت این است که وجود این رابطه موجب می‌گردد تا کسانی که به کشور ما صادرات انجام می‌دهند از محل این رابطه تجاری منتفع شوند و همین امر انگیزه‌ای ایجاد می‌کند تا نسبت به حسنه بودن روابط تلاش کنند و مانع از آن شوند که روابط سیاسی تیره گردد.
اصولاً کسانی از روابط تجاری منفعت کسب می‌کنند در هر دو سمت یک رابطه تجاری حضور دارند و اینها یک گروه ذینفوذ خواهند بود تا بر عرصه سیاسی برای تداوم رابطه حسنه تلاش کنند و مانع از وخیم‌ترشدن روابط گردند. بررسی‌های آماری از تاریخ گذشته نیز نشان می‌دهند که هرچه کشورها روابط تجاری بیشتری با هم داشته باشند احتمال جنگ میان آنها کاهش بیشتری می‌یابد.
تصویب طرح اخیر آمریکا مبنی بر لزوم اخذ ویزا برای کسانی که به ایران سفر کرده اند غیر از آن که پیام خصومت آمیزی به همراه داشت، این پیام را نیز به ما منتقل کرد که اگر ما همزمان با مذاکرات تجاری که با دیگر کشورهای اروپایی داریم مذاکراتی را نیز با شرکت های آمریکایی آغاز می کردیم تصویب طرح مذکور به این آسانی ممکن نبود. وعده ایران مبنی بر اینکه تعداد زیادی هواپیما از آمریکا خواهد خرید و با خودروسازهای آمریکایی قرارداد همکاری منعقد خواهد کرد نقش مهمی در خنثی کردن تلاش برخی نمایندگان برای کارشکنی در توافق برجام ایفا کرد.
ایجاد روابط تجاری از این دست به طور طبیعی گروه لابی‌کننده ای به نفع ایران ایجاد خواهد کرد که شاید بتواند وزنه متعادل‌کننده ای در مقابل لابی های موجود علیه ایران باشد. شاید هنوز دیر نشده باشد و بتوان با اقداماتی از این دست جلوی تداوم این قبیل تحرکات خصمانه را گرفت.
منبع: جهان صنعت
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.