شانگهای از نگاه یک ایرانی: چرا چینی‌ها اینقدر موفق‌اند؟

نگارنده: علیرضا باغانی

رویداد Auto Shanghai 2025 بهانه ای شد برای یک سفر 6 روزه به بندر شانگهای چین .در این 6 روز 12 نکته از چینی ها آموختم که با شما به اشتراک می گذارم ؛ شاید مفید باشد.

1. اقتصاد بر سیاست پیروز است

علیرغم اقدامات اخیر ترامپ، در چین به او احترام می‌گذاشتند و به ایجاد تعادل و روابط حسنه با وی امیدوار بودند. برای آن‌ها آمریکا مهم بود. آنها دریافته‌اند که آنچه شانگهای را به شهری مدرن‌تر از دوبی تبدیل کرده، روابط اقتصادی حسنه با دنیاست؛ از جمله روابط اقتصادی با ایالات متحده آمریکا.

چینی‌ها در برابر آمریکایی‌ها لج‌بازی نمی‌کردند، شعاری بر علیه آمریکا و آمریکایی ها نمی‌دادند و امیدوار بودند که روابط چین و ایالات متحده دوباره برقرار و حسنه شود. این ابراز امیدواری از موضع ضعف نبود، بلکه از سر هوشمندی بود تا بتوانند سهمی که در طی سه دهه گذشته از اقتصاد غرب کسب کرده‌اند را حفظ کنند؛ چیزی که باعث شده به تولید ناخالص ملی (GDP) بیش از 20 تریلیون دلاری برسند.

2. کار، اولویت اول

کار برای چینی‌ها اولویت اصلی است. خیابان‌های شانگهای از صبح زود شلوغ است، اما از ساعت ۹ شب به بعد کاملاً خلوت می‌شود. مردم به طور متوسط ۱۲ ساعت در روز کار می‌کنند. حتی کوچک‌ترین خرید یا خدمت را سعی می‌کردند با دقت پرزنت کرده و به بهترین شکل توجیه کنند.

3. احترام به قانون و نظم اجتماعی

احترام به قانون عامل اصلی بقای نظم کشور ۱.۵ میلیاردی چین است. سرعت بالای ۶۰ کیلومتر در داخل شهر وجود نداشت و همه به این قاعده احترام می‌گذاشتند. صدای بوق به ندرت شنیده می‌شد و آلودگی صوتی در پایین‌ترین حد ممکن بود. وضعیت خیابان‌ها به گونه‌ای بود که بیشتر وسایل نقلیه برقی، هیبریدی یا مکانیکی (دوچرخه) بودند.

وقتی در خیابان‌های شانگهای قدم می‌زدم، غبطه خوردم به تمدنی که توانسته این میزان نظم و احترام به قانون را برقرار کند؛ در حالی که در تهران، حتی در بالاشهر، ویراژ دادن موتورها و ماشین‌ها مسئله‌ای معمولی است و هراس از سرقت گوشی و کیف همچنان وجود دارد.

4. گشایش قبل از محدودیت (فیلترینگ با جایگزین مناسب)

اگرچه اپلیکیشن‌های غربی مانند Google، WhatsApp و Telegram در چین فیلتر هستند، این خلأ توسط اپلیکیشن‌های داخلی مانند WeChat و سیستم‌های پرداخت آنلاین Alipay جبران شده است. این اپلیکیشن‌ها بسیار سریع، کاربردی و دقیق هستند و نیازهای ارتباطی و اقتصادی مردم را کاملاً برطرف می‌کنند.

چینی‌ها نسبت به فیلترینگ بسیار بی‌تفاوت بودند؛ شاید بخشی از این رفتار از ترس حکومت نشأت می‌گرفت اما واقعیت این بود که آن‌ها با اپلیکیشن‌های داخلی کاملاً راضی بودند و گلایه‌ای از فیلترینگ اپلیکیشن‌های خارجی نداشتند.

5. یا کاری انجام نده یا درست انجام بده! (رقابت محور بودن)

چینی‌ها دائماً در حال رصد تکنولوژی‌های روز دنیا و رقابت با کشورهای توسعه‌یافته هستند. در نمایشگاه خودرو شانگهای، خبرنگاران کوچک‌ترین جزئیات خودروهای کمپانی‌های داخلی را با نمونه‌های خارجی مقایسه می‌کردند.

در سالن کمپانی بنز، با اینفلوئنسر معروفی به نام “شیهان” صحبت کردم که نقاط قوت خودروهای چینی را حتی قابل رقابت با بنز توصیف می‌کرد. اگرچه بخشی از نظرات او اغراق‌آمیز بود، اما به من یاد داد که اعتماد به نفس، یکی از عوامل پیشرفت است.

6. فرمالیته بی‌معناست

چینی‌ها در ارائه محصولات جدیت فراوانی دارند. در سالن ZEEKR، تک‌تک خودروها با دقت برای من پرزنت شدند؛ گویا همان‌جا قرار بود چک خرید را برای آن‌ها بکشم! وقتی فهمیدند که خبرنگار خارجی هستم، وقت بیشتری برای ارائه توضیحات فنی اختصاص دادند.

در نمایشگاه‌های ایران تجربه بسیار متفاوت است؛ مدیران غرفه‌ها مشغول کارهای شخصی خود هستند و معمولاً در حد ارائه یک هدیه، بازدید کوتاه شما را پایان می‌دهند.

7. یک چینی فروشنده خوبی است

در سالن کمپانی آئودی، فروشنده شرکت ۱۵ دقیقه وقت برای من اختصاص داد تا درباره خودروی به نمایش گذاشته‌شده گفتگو کنیم. او از من خواست انتقاداتم را بیان کنم و حتی درباره جزئیاتی مثل پیشرانه، شتاب موتور، کیفیت لاستیک‌ها و سیستم مانیتورینگ صحبت کرد. این نشان‌دهنده دقت چینی‌ها در جلب نظر مشتری است.

8. احترام به رسانه‌ها

چینی‌ها، حتی در یک کشور کمونیستی با محدودیت‌های خاص خود، برای خبرنگاران احترام زیادی قائلند. در سالن کمپانی پورشه، خبرنگاران اجازه تست درایو و بررسی تخصصی خودروها را داشتند؛ آن هم بدون محدودیت.

این احترام برای من که ۲۵ سال در رسانه فعالیت کرده‌ام، بسیار عجیب بود. در ایران، معمولاً خبرنگاران به چشم مزاحم دیده می‌شوند و صرفا" برای راضی نگه داشتن آن‌ها، هدایا و کادوهایی ارائه می‌شود.

9. رقابت، یک آموزه ملی

رقابت عامل موفقیت چینی‌هاست، اما رقابتی که در آن همزیستی میان سنت، تکنولوژی و عملگرایی برقرار شده است. نمایشگاه خودرو ۲۰۲۵ به خوبی این رقابت سالم را نمایش داد.

10. اتوماسیون در نمایشگاه‌ها

در AUTO SHANGHAI 2025، هدایا و بروشورها به کلی حذف شده بودند؛ حتی برای بازدیدکنندگان VIP نیز چیزی ارائه نمی‌شد. پیام چینی‌ها این بود که نیازی به جلب توجه با بروشور نداریم؛ تمام اطلاعات با اسکن QR Code در دسترس است. نمایشگاه محل نمایش قدرت محصول است، نه حاشیه‌های تبلیغاتی.

11. احترام به مذهب

در یکی از معابد شانگهای، جوانانی را دیدم که با دستبندهای هوشمند Xiaomi و Apple مشغول نیایش بودند. حضور آن‌ها در معبد اجباری نبود و امتیازی از سوی حکومت محسوب نمی‌شد. نیایش در چین جایگاه ویژه‌ای دارد و نشان‌دهنده پناهگاهی روحانی است که هنوز در زندگی پر رقابت مدرن باقی مانده است.

12. نقش نخبگان مهاجر

چینی‌ها روی نقش نخبگان در توسعه کشور خود بسیار حساس هستند. این موضوع به من یادآوری کرد که بسیاری از نخبگان ایرانی، مانند مریم میرزاخانی، انوشه انصاری، مجید سمیعی و دیگران، سهم بزرگی در پیشرفت علمی جهان دارند؛ اما متأسفانه در داخل کشور ما، این سرمایه‌های انسانی از دست رفته‌اند.