چالش‌های واردات از چین، بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران

در چند دهه گذشته بسیاری از کالاهای بازار داخلی ایران از طریق چین تامین می‌شود؛ از مواد اولیه صنعتی گرفته تا محصولات مصرفی روزمره. البته در سال‌های اخیر باتوجه به نوسانات نرخ ارز در ایران، تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی علیه کشورمان و قوانین گمرکی سخت‌گیرانه در خصوص واردات کالاهای مشابه داخلی، چالش‌های زیادی بر سر راه واردکنندگان قرار گرفته است.

هرچند که واردات از چین سود خوبی به همراه دارد اما بازرگانان ایرانی باید با مشکلات رایج در مسیر تجارت با چینی‌ها نیز آشنا باشند و آگاهانه در این مسیر قدم بردارند. پس این مطلب را تا انتها مطالعه کنید تا نگاهی به موضوع بیندازیم.

وابستگی اقتصادی و تراز تجاری منفی

یکی از مهم‌ترین مسائل در روابط تجاری ایران و چین، تراز تجاری منفی ایران است. به این معنا که حجم واردات از چین به‌مراتب بیشتر از صادرات ایران به این کشور است. این عدم توازن باعث شده که ایران در جایگاه ضعیف‌تری قرار گیرد و بخش عمده‌ای از منابع ارزی کشور صرف خرید کالاهای چینی شود.

به‌عنوان مثال، در بسیاری از موارد چین نفت ایران را با تخفیف‌های چشمگیر خریداری می‌کند، اما در مقابل، کالاهای وارداتی از این کشور اغلب با قیمت‌های بالا و کیفیت نه‌چندان مطلوب به بازار ایران عرضه می‌شوند. این موضوع نه‌تنها به صنایع داخلی ایران آسیب زده، بلکه باعث شده بسیاری از پروژه‌های زیرساختی که با همکاری چین در ایران اجرا می‌شوند، با قراردادهای یک‌طرفه و به نفع طرف چینی پیش بروند.

تحریم‌ها و مشکلات مالی

تحریم‌های بین‌المللی یکی دیگر از موانع اصلی در مسیر تجارت با چین است. اگرچه چین به دلیل روابط سیاسی خوب با ایران، همچنان به همکاری تجاری ادامه داده، اما این تحریم‌ها هزینه‌های تبادلات مالی را به‌شدت افزایش داده‌اند.

بسیاری از بازرگانان ایرانی برای انتقال پول به چین مجبور به استفاده از روش‌های غیررسمی مانند واسطه‌ها یا حتی واردات طلا به جای ارز هستند. این روش‌ها نه‌تنها هزینه‌بر هستند، بلکه ریسک بالایی نیز دارند و می‌توانند به مشکلات حقوقی منجر شوند. علاوه بر این، سیستم بانکی ایران به دلیل محدودیت‌های بین‌المللی، امکان تبادلات مالی مستقیم و شفاف با چین را ندارد، که این موضوع فرآیند پرداخت‌ها و تسویه‌حساب‌ها را پیچیده‌تر می‌کند.

کیفیت پایین کالاها و تأثیر آن بر بازار داخلی

یکی از انتقادات همیشگی به کالاهای چینی، کیفیت پایین برخی از محصولات وارداتی است. اگرچه چین توانایی تولید کالاهای باکیفیت و برند را دارد، اما بسیاری از تاجران ایرانی به دلیل محدودیت‌های مالی یا عدم آگاهی از تأمین‌کنندگان معتبر، به سراغ کالاهای ارزان‌تر و بی‌کیفیت می‌روند.

این کالاها پس از ورود به بازار ایران، نه‌تنها رضایت مصرف‌کنندگان را جلب نمی‌کنند، بلکه به تولیدات داخلی نیز ضربه می‌زنند. برای مثال، ورود پوشاک و لوازم الکترونیکی بی‌کیفیت از چین باعث شده بسیاری از تولیدکنندگان داخلی که توانایی رقابت با قیمت‌های پایین این محصولات را ندارند، از بازار خارج شوند.

پیچیدگی‌های گمرکی و ترخیص کالا

فرآیند ترخیص کالا از گمرک چین و ورود آن به ایران، یکی دیگر از چالش‌های بزرگ برای بازرگانان است. قوانین گمرکی چین، به‌ویژه در مورد برخی کالاها که نیاز به مجوزهای خاص یا گواهی مبدا دارند، بسیار سخت‌گیرانه است.

از سوی دیگر، در ایران نیز موانع داخلی مانند قوانین پیچیده، بازگشت ارز حاصل از صادرات و هزینه‌های بالای ترخیص، مشکلات زیادی را برای واردکنندگان ایجاد کرده است. این مسائل باعث تأخیر در تحویل کالاها، افزایش هزینه‌ها و حتی در برخی موارد، توقیف محموله‌ها می‌شود.

رقابت در بازار چین و انتخاب تأمین‌کننده مناسب

بازار چین هرچند که تنوع بسیاری دارد اما تولیدکنندگان و فروشندگان چینی رقابت زیادی میانشان وجود دارد و انواع کالاهای بی‌کیفیت نیز در بازارهای چین موجود است. درواقع یافتن تأمین‌کننده‌ای که هم قابل‌اعتماد باشد و هم محصولات باکیفیت ارائه دهد، کار آسانی نیست. بسیاری از بازرگانان ایرانی تجربه‌هایی از کلاهبرداری یا دریافت کالاهای غیرمطابق با سفارش داشته‌اند. به همین دلیل، تحقیق دقیق درباره تأمین‌کنندگان، تست کیفیت محصولات و حتی بازدید حضوری از کارخانه‌ها از مراحل ضروری پیش از واردات است.

علاوه‌براین، فرهنگ تجاری چین تفاوت‌های زیادی با ایران دارد و عدم آگاهی از این تفاوت‌ها می‌تواند به سوءتفاهم‌ها و مشکلات تجاری منجر شود.

هزینه‌های حمل‌ونقل و نوسانات ارزی

هزینه‌های حمل‌ونقل از چین به ایران، به‌ویژه در شرایطی که نرخ ارز به‌شدت نوسان دارد، یکی دیگر از چالش‌های مهم است. بسیاری از کالاها از طریق بنادر بزرگی مانند شانگهای یا شنژن به ایران ارسال می‌شوند، اما هزینه‌های حمل دریایی یا هوایی تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند قیمت سوخت، شرایط جهانی و حتی تحریم‌ها قرار دارد.

همچنین نوسانات نرخ ارز در ایران باعث شده که بازرگانان نتوانند هزینه‌های خود را به‌درستی پیش‌بینی کنند و گاهی با ضررهای هنگفتی مواجه شوند.

تفاوت‌های فرهنگی و زبانی

یکی از اولین چالش‌ها در همکاری با شرکای چینی، تفاوت‌های فرهنگی عمیق است. روش‌های مذاکره با چینی‌ها و سبک‌های ارتباطی در چین ممکن است با آنچه تجار ایرانی به آن عادت دارند، متفاوت باشد. عدم درک این تفاوت‌ها می‌تواند به سوءتفاهم‌ها، کندی فرآیندها، یا حتی شکست مذاکرات منجر شود. متاسفانه بسیاری از چینی‌ها نیز با زبان انگلیسی آشنایی ندارند و نمی‌توان با این زبان هم با آن‌ها ارتباط گرفت.

علاوه بر موانع زبانی، به ویژه در جزئیات فنی و حقوقی قراردادها، می‌تواند پیچیدگی‌هایی را ایجاد کند. به همین خاطر نیاز است که از مترجمین متخصص و قابل اعتماد کمک گرفت.

بیشتر بخوانید: 5 اشتباه ریج ددر واردات از چین

راهکارهایی برای کاهش چالش‌های تجارت با چینی‌ها

برای به حداقل رساندن تمامی چالش‌های ذکر شده، واردکنندگان و صادرکنندگان ایرانی باید تلاش کنند از برخی ترفندها استفاده کنند. برای مثال، آگاهی از بازار چین و انتخاب تأمین‌کنندگان معتبر از طریق پلتفرم‌های شناخته‌شده‌ای مانند Alibaba یا شرکت در نمایشگاه‌های تجاری چین، مانند نمایشگاه کانتون، می‌تواند کمک بزرگی باشد.

استفاده از خدمات شرکت‌های بازرگانی حرفه‌ای هم بسیار مفید است و فرایند حمل بار و ترخیص کالا از گمرک را آسان‌تر، سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌کند. همچنین تمرکز بر واردات کالاهای باکیفیت‌تر و متناسب با نیاز بازار ایران، به‌جای انتخاب ارزان‌ترین گزینه‌ها، می‌تواند رضایت مشتریان داخلی را افزایش دهد.

در نهایت، همکاری با شرکت‌های لجستیک معتبر و باسابقه می‌تواند بخش زیادی از دغدغه‌های بازرگانان را برطرف کند. به‌عنوان مثال، شرکت پست بین‌المللی پی اس پی اکسپرس با سال‌ها تجربه در زمینه حمل کالا از چین به صورت هوایی و دریایی و ترخیص کالا از مهم‌ترین گمرکات ایران، به بازرگانان ایرانی کمک می‌کند تا با کمترین دردسر و هزینه، کالاهای خود را به مقصد برسانند و از مزایای تجارت با بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران بهره‌مند شوند.