نظر خواجه نصیری درباره این روزهای بازار سهام

نویسنده: محمودرضا خواجه‌نصیری | کارشناس ارشد بازارهای مالی

در شرایطی که بازار سرمایه با چالش‌ها و بحران‌های زنجیره‌ای مواجه است، نقش نهادهای مالی—به‌ویژه آنهایی که منابع قابل توجهی از سرمایه مردم را در اختیار دارند—بیش از هر زمان دیگری در معرض توجه قرار گرفته است. این روزها فریاد سهامداران خرد در فضای عمومی، بیش از آن‌که حاصل شدت اعتراض باشد، بازتاب سکوت سنگین نهادهایی است که مسئولیت تحلیل، شفاف‌سازی و اقدام را برعهده دارند.

بسیاری از نهادهای مالی امروز بر مبنای مدل درآمدی مبتنی بر گردش معاملات و محصولات کم‌ریسک همچون صندوق‌های درآمد ثابت و اوراق بدهی فعالیت می‌کنند و همین موضوع موجب شده بازار سهام نه محل خلق ارزش پایدار، بلکه بخشی از صورت‌حساب مالی تلقی شود.

از سوی دیگر، ساختار بازار با تضاد منافع عمیق مواجه است؛ جایی که نهادهای مالی با بدنه ناظر و سیاست‌گذار، رابطه‌ای نزدیک دارند و به‌ندرت حاضر به نقش‌آفرینی در قامت منتقد یا مدعی می‌شوند. نتیجه این رویکرد، ترجیح سکوت منفعت‌طلبانه بر مطالبه‌گری و مسئولیت‌پذیری است؛ سکوتی که گاه همراه با تبسمی از سر رضایت یا بی‌تفاوتی است.

نماد چنین غیبت و رخوتی را می‌توان در عملکرد کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران مشاهده کرد؛ نهادی که باید لنگر مطالبه‌گری و تنظیم‌گری صنفی باشد اما در بزنگاه‌های حساس بازار، حتی سایه‌اش هم به چشم نمی‌آید.

راه خروج از چرخه انفعال و تضاد منافع، تکیه بر ظرفیت‌های خودتحلیلی و خودحمایتی بازار سرمایه است. نهادهای مالی باید فراتر از مطالبه‌گری، با تزریق هوشمندانه منابع، حمایت فعال در دوره‌های افت غیرتحلیلی و هم‌راستاسازی منافع با سهامداران خرد، نقش عملی ایفا کنند.

اصلاح مدل درآمدی نهادها، شفاف‌سازی جایگاه صنفی و بازنگری در نظام مجوزدهی و ارزشیابی‌ها باید در دستور کار قرار گیرد تا مسئولیت‌پذیری جایگزین روابط و منافع کوتاه‌مدت شود و زمینه برای نقش‌آفرینی مستقل و تحلیلی فراهم گردد.

در نهایت، توسعه و بلوغ بازار سرمایه ایران وابسته به نهادینه شدن فرهنگ کنش‌گری و مسئولیت‌پذیری از درون بازار است؛ نه تصمیمات دستوری خارج از فضای حرفه‌ای.

در بازاری که سهامداران خرد فریاد می‌زنند و نهادهای مالی تبسم می‌کنند، تداوم بحران محصول طبیعی همین خلأ نقش‌آفرینی است.

بازار همچنان منتظر کنش‌گران واقعی خود باقی مانده است.