فریبرز کریمائی / برنامه مناظره روز جمعه که با موضوع بررسی علل نوسانات بازار بورس ایران در طی 10 ماهه گذشته در استودیوی شبکه یک سیما و توسط آقای حیدری برگزار گردید ، چه از نظر موضوعی و چه به لحاظ مدعوین و دیدگاه هایشان در نوع خود بسیار جالب بود . هرچند موارد خوبی در این مناظره به بحث گذاشته شد ، لیکن جای برخی موضوعات اساسی هم در این مباحثه خالی بود و در عین حال به برخی از پرسش های اساسی که می توانست باعث تنویر افکار عمومی در خصوص علل رکود 10 ماهه بازارسرمایه گردد ، پاسخ صحیح و کاملی داده نشد .
در همین رابطه لازم دیدم برای تنویر هرچه بیشتر افکار عمومی و در راستای تکمیل مباحثی که با مردم در میان گذاشته شده بود به برخی موارد اشاره کنم :
.jpg)
1- بنظر میرسد با توجه به روند ممتد و مستمر نزولی بورس در طی 10 ماهه گذشته ، لازم بود عنوان موضوعی برنامه اندکی شفاف تر انتخاب میشد و به جای علل نوسانات اخیر بورس ، مناظره مذکور با عنوان علل رکود مستمر بورس در طی 10 ماهه گذشته برگزار می گردید . چراکه نوسان به معنای افزایش و کاهش قیمت ها و شاخصه است ، درحالی که در خصوص بورس ما تنها شاهد کاهش مستمر شاخص ها بوده ایم .
2- متأسفانه باز هم تهیه کنندگان برنامه مناظره همانند بسیاری دیگر از برنامه های قبلی خود نتوانستند موضع بی طرفی خود را بطور کامل رعایت کنند و سعی کردند به نوعی ذهن بینندگان را در همان ابتدای برنامه تحت تأثیر قرار دهند . استفاده از کلمه رانت در نرخ خوراک پتروشیمی ها آن هم قبل از شروع برنامه ای که موضوع اصلی آن علل نوسانات بورس بود نه نرخ خوراک پتروشیمی ها ، صرفا حکایت از ذهنیت تهیه کنندگان این برنامه داشت . گویا بنظر ترتیب دهندگان این مناظره ، تعیین نرخ خوراک پتروشیمی مهمترین دلیل رکود حاکم بر بازار سرمایه بوده است !
3- جناب آقای حسن نژاد چندین مرتبه در طول برنامه ، خودشان را به نوعی به عنوان نماینده حاکمیت در این مناظره معرفی نمودند در حالیکه ایشان باید توجه داشته باشد که تنها یکی از 290 نماینده مجلس شورای اسلامی است و نقطه نظرات ایشان نه تنها لزوما نمی تواند مواضع دولت و حاکمیت باشد ، بلکه مواضع مجلس شورای اسلامی و حتی کمیسیون اقتصادی مجلس نیز نخواهد بود .
4- موضوعی که آقای حسن نژاد دائما به آن اشاره می کرد و بسیار هم بر روی آن مانور می نمود ، رشد حباب گونه بورس در دوران اوج رشد این بازار و به خصوص در دوره 6-5 ماهه بعد از انتخابات ریاست جمهوری بود که متاسفانه بخوبی از سوی سایر مدعوین پاسخ داده نشد و باعث گردید تا ایشان چند بار دیگر به وجود حباب در بورس اشاره و بصورت مجادله ای بر روی آن مانور نماید .
در همین رابطه تنها بسنده می کنم به شاخص ارزش بازار در دو مقطع زمانی اوج بورس در دی ماه سال 1392 (92.10.15) و دوره قبل از جهش قیمت ارز در آبان ماه سال 1390 . از طرف دیگر برای معنادار بودن این مقایسه می بایستی حتی الامکان به لحاظ تعداد شرکتهای حاضر در بورس در این دو مقطع زمانی ، همگن سازی صورت پذیرد . همانگونه که می دانیم در فاصله بین این دو مقطع زمانی شرکت هایی نظیر هلدینگ خلیج فارس ، تاپیکو ، مارون ، جم ، خراسان و برخی دیگر از شرکت ها وارد بازار بورس شدند که در مقطع زمانی آبانماه 1390 در این بازار نبودند ، لذا به منظور همگن سازی و مقایسه معنی دار این دو مقطع ، ارزش بازار بورس در مورخ 92.10.15 می بایستی از طریق حذف ارزش بازار شرکت های وارد شده به بازار (در حد فاصل بین این دو مقطع) تعدیل گردد.
به استناد آمار سازمان بورس ، تنها مجموع ارزش بازار شرکت های هلدینگ خلیج فارس ، تاپیکو ، مارون ، جم و خراسان (که عملا بعد از آبان 1390 به بورس وارد شدند) در دی ماه 1392 معادل 80 هزار میلیارد تومان بوده که بر این اساس ، ارزش بازار کل بورس در این تاریخ و پس از این تعدیل و حذف این شرکت ها به 358 هزار میلیارد تومان می رسد . این درحالی است که این رقم در آبان 1390 و قبل از جهش سه برابری قیمت ارز معادل 125 هزار میلیارد تومان بوده است . بعبارت دیگر ارزش دلاری بورس ایران از 114 میلیارد دلار در آبان 1390 به کمتر از 112 میلیارد دلار (البته پس از تعدیلات لازم و خروج شرکتهای تازه وارد) در دی ماه 1392 کاهش یافته است . با توجه به این که بیش از 90% صنایع حاضر در بورس ، از جمله صنایع وابسته به ارز میباشند و همچنین با توجه به تأثیر پذیری بسیار زیاد اقتصاد کشور از تغییرات نرخ ارز، می توان گفت که بازار بورس کشور هم به تبع رکود حاکم بر اقتصاد کشور از رشد قابل ملاحظه ای برخوردار نبوده است و بر این اساس ادعای حبابی بودن بورس در سال 1392 نمی تواند ادعای درستی باشد .
5- اما علت اصلی رکود بورس و کاهش 100 هزار میلیارد تومانی ارزش بازار بورس در طی 10 ماهه گذشته چه بوده است ؟ به نظر می رسد همانگونه که به نوعی تهیه کنندگان برنامه مناظره در قبل از شروع برنامه بصورت تلویحی به آن اشاره نمودند ، مهمترین علت ریزش بورس در طی این مدت افزایش غیرقابل پیش بینی و 5 برابری قیمت خوراک صنایع پتروشیمی در قانون بودجه سال 1393 کل کشور در مجلس شورای اسلامی بود . بررسی ها نیز حکایت از آغاز روند ریزشی بورس از تاریخ 92.10.15 دارند . زمانی که برای اولین بار از طرف مجلس اعلام شد نرخ 15 سنتی خوراک گاز در کمیسیون صنایع و معادن به تصویب رسید . تصمیم ناگهانی مجلس در خصوص نرخ خوراک گاز و بهره مالکانه آن هم در بودجه سنواتی ، عدم ثبات بسیاری از مقررات و عطف به ماسبق نمودن برخی تصمیمات دولتی در حوزه های مختلف ، نبود چشم انداز روشنی از وضعیت آینده بازار سرمایه و سیاست های دولت و مجلس در این خصوص را می توان به عنوان مهمترین عوامل تأثیر گذار بر رکود بورس و خروج سرمایه گذاران از این بازار دانست که اعتماد فعالان این بازار را از تصمیمات حاکمیتی سلب نموده است و لازمست تا بسترهای لازم برای ایجاد محیطی امن برای سرمایه های خرد و کلان در یک بازار متشکل از طریق حداقل دخالت مستقیم و همچنین سیاست گذاری در غالب قوانین و مقررات بلند مدت فراهم گردد .
6- همانطوری که در نتایج نظرسنجی پیامکی برنامه مناظره نیز مشخص شد ، مردم سرمایه گذاری در بخش مسکن و ساخت و ساز را به عنوان پر بازده ترین حوزه سرمایه گذاری در سال 1394 معرفی کردند . این نکته با توجه به خروج بیش از 100 هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سرمایه در طی 10 ماهه اخیر ، هشداریست جدی به مسئولان اقتصادی کشور برای جلوگیری از هرگونه آشفتگی بازار مسکن در آینده .
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.