دنیای اقتصاد / اعمال تحریم‌های بین‌المللی اگرچه فشار فراوانی بر دوش فعالان بازار قرار داد و معاملات را در بازار و بورس كالا با كندی و كرختی همراه كرد؛ اما به‌طور حتم رفع تحریم‌ها نیز ساز‌و‌كار خاص خود را برای دوباره به روی ریل افتادن فعالیت‌ها می‌طلبد. به این ترتیب با در نظر گرفتن این فرض كه با رفع تحریم‌ها بار دیگر نقدینگی به سمت بازارها جریان پیدا خواهد كرد، این سوال مطرح می‌شود كه آیا بورس كالا آمادگی كافی برای حضور در دوران پساتحریم را دارد؟
در واقع با ورود بازیگران بیشتر به این بخش، بورس كالا نیاز به برنامه‌ریزی خاصی خواهد داشت و یا با تكیه بر شیوه‌های فعلی قادر به مدیریت فضا و جذب فعالانی بیشتر خواهد بود؟ این سوالات در شرایطی به وجود می‌آید كه به عقیده بسیاری از فعالان بورس كالا، این ساز‌و‌كار از ابتدای شروع فعالیت خود تا‌كنون به خوبی توانسته اعتماد فعالان اقتصادی را به خود جلب كند. با این وجود اما انتقادهایی به بورس كالا وجود دارد كه به نظر می‌رسد با قرار گرفتن در آستانه دوران پساتحریم توجه به این انتقادها مفید باشد. به عقیده كارشناسان با قطعی شدن توافق جامع هسته‌ای در ایران و غرب، به‌طور حتم پروژه‌های عظیم عمرانی در كشور بار دیگر به حركت درخواهند آمد؛ به این ترتیب تقاضا در بازار با رشد همراه خواهد شد و از آنجا كه بورس كالا محلی برای سامان دادن به معاملات فولادی نیز هست، نگاهی دوباره به شیوه فعالیت آن ضروری به نظر می‌رسد.
راهکارهای جذاب شدن بورس کالا
به عقیده كارشناسان اگرچه بورس كالا ابزار و بستری برای شفاف‌سازی معاملات است و به تنهایی نمی‌تواند بازار فولاد را به حركت وادارد؛ اما این توانایی را دارد كه با ایجاد مشوق‌هایی شركت‌های بیشتری را برای حضور در بورس كالا جذب كند.
محمدرضا الهی‌فر، فعال بورس كالا در این زمینه می‌گوید: در حال حاضر كه معاملات بسیار كاهش یافته‌اند و به دلیل ركود بازار تمایلی برای معامله در بورس كالا وجود ندارد اما با بهبود شرایط در دوران پساتحریم بهتر است بورس كالا مشوق‌هایی را برای جذب فعالان اقتصادی طراحی و اجرا كند.
الهی‌فر با اشاره به اینكه در حال حاضر نیز مشوق‌هایی برای حضور در بورس كالا وجود دارد، می‌گوید: مشوق‌های فعلی برای فولادسازان دولتی یا شبه دولتی جذابیت دارند اما برای بخش خصوصی كافی نیستند. او در توضیح بیشتر می‌گوید: برای مثال بر اساس قانون توسعه ابزارهای مالی افرادی كه در بورس كالا فعالیت داشته باشند از 10 درصد تخفیف مالیاتی بهرهمند می‌شوند یا اینكه با ورود به بورس كالا دیگر نیازی به برگزاری تشریفات مزایده یا مناقصه نخواهد بود؛ تشریفاتی كه خاص دولتی‌ها و نیمه‌دولتی‌ها است و برای بخش خصوصی كه چنین الزاماتی را ندارند، جذابیتی ایجاد نخواهد كرد.
الهی‌فر عقیده دارد چنانچه بورس كالا برای ایجاد تعادل در بحث مشوق‌ها برنامه‌ای داشته باشد تا بخش خصوصی نیز به اندازه بخش دولتی یا نیمه‌دولتی از آنها بهرهمند شود، شاهد حضور فعالان بیشتری در بورس كالا خواهیم بود. اما به غیر از مشوقی مانند تخفیف مالیاتی كه شامل بخش خصوصی نیز می‌شود، از كدام مشوق‌ها می‌توان برای حمایت از حضور بخش خصوصی استفاده كرد؟ پیشنهاد الهی‌فر در این زمینه ایجاد مشوق‌های بانكی است. او می‌گوید: برای مثال بورس كالا می‌تواند طی یك برنامه‌ریزی كه با بانك‌ها انجام می‌دهد، امكان دریافت تسهیلات بانكی با شرایطی راحت‌تر را در اختیار فعالان بورسی قرار دهد.
تمركز بر بازارهای فیزیكال
اما در حالی كه برخی كارگزاران بورس كالا روند فعالیت‌های بورس كالا را بدون نقص می‌دانند و عقیده دارند كه بورس كالا با ساز‌و‌كار فعلی در دوران پساتحریم نیز می‌تواند پاسخگوی فعالان در آن باشد، مدیر فروش ذوب آهن اصفهان نظر دیگری دارد.
عبدالله محسنی با اشاره به اینكه در شفافیت عملكرد بورس كالا در حوزه فولاد شكی وجود ندارد این انتقاد را به عملكرد بورس كالا وارد می‌كند كه طی چند سال گذشته تمركز معاملات در بورس كالا بیشتر به سمت معاملات كاغذی یا آتی بوده است. محسنی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: با توجه به اینكه فلسفه وجودی بورس كالا ساماندهی به بازار فیزیكال بود، اما مشاهده شد كه توجه به بازارهای فیزیكی كم شده و در عوض بازارهای كاغذی با رونق بیشتری همراه شدند.
مدیر فروش ذوب آهن اصفهان عقیده دارد به هر حال معاملات فیزیكال دشواری‌های بیشتری دارند اما از طرفی باعث می‌شوند نقدینگی به سمت تولید روانه شود. او در توضیح بیشتر می‌گوید: به نظر می‌رسد خصوصا در دوران پساتحریم كه با افزایش مصرف روبه‌رو خواهیم شد بورس كالا باید تلاش بیشتری در ساماندهی بازار فیزیكال داشته باشد. به عقیده محسنی چنانچه بتوان تقاضای واقعی را در بازار فیزیكال تامین كرد و تقاضای افرادی كه به انجام معاملات آتی علاقه‌مند هستند را در بازارهای كاغذی، می‌توان توازنی بین این دو بازار به وجود آورد كه در نهایت منجر به باقی ماندن نقدینگی در بازارهای آتی نشود. باقی ماندن پول در بازار معاملات كاغذی از این جهت مورد انتقاد محسنی قرار گرفته است كه از نگاه او این بازار كمكی به كسب و كار نخواهد كرد و باعث می‌شود نقدینگی به جای حركت به سمت تولید غیرمولد باقی بماند. ایجاد توازن میان بازار فیزیكال و بازار آتی یكی از اصلاحاتی است كه مدیر فروش ذوب‌آهن آن را برای بورس كالا در دوران پساتحریم ضروری می‌داند.
اما كاهش هزینه‌های حضور در بورس مورد دیگری است كه محسنی به آن اشاره می‌كند. او در این زمینه می‌گوید: به نظر می‌رسد در شرایطی كه نرخ بازدهی، بهره‌وری و سود در بازارها كاهش پیدا می‌كند بورس كالا هم باید به سمت كاهش هزینه‌ها گام بردارد تا انگیزه كافی برای حضور در این سازمان وجود داشته باشد. از نگاه این مدیر فروش در شرایطی كه اغلب تولیدكنندگان با زیان به تولید ادامه می‌دهند، شاید چندان جذاب نباشد كه برای معامله هر كیلو كالای فولادی بین 6 تا 7 تومان سود از سوی بورس كالا دریافت شود؛ این در شرایطی است كه با توجه به رشد ارزش سهام بورس كالا از زمانی كه تشكیل شده است تا كنون (چیزی حدود 45 برابر رشد) این انتظار از بورس كالا وجود دارد كه در دورانی كه تولیدكنندگان با زیان انباشته همراه هستند و مشتریان آنها نیز عموما با كمبود نقدینگی دست و پنجه نرم می‌كنند، نسبت به كاهش هزینه‌ها اقداماتی كوتاه‌مدت در نظر گرفته شود تا تولیدكنندگان انگیزه كافی برای حضور در بورس كالا داشته باشند و حضور آنها در بورس كالا صرفا به دلیل برخی الزامات قانونی نباشد.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.