در بیست و پنجمین نشست صبحانه کاری بازار سرمایه چه گذشت؟

بورس24 : بیست و پنجمین نشست صبحانه کاری بازار سرمایه با محوریت “استانداردهای بین ‌المللی گزارشگری مالی – IFRS” با حضور جمعی از اعضای محترم کانون، اعضای محترم سازمان حسابرسی، انجمن حسابداران خبره ایران، جامعه حسابداران رسمی ایران و مدیران ارشد بازار سرمایه برگزار گردید .

بحران نقدینگی 

به گزارش بورس24 به نقل از روابط عمومی کانون نهادهای سرمایه گذاری، در ابتدای این جلسه دکتر بهروز خدارحمی، دبیر کل محترم کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران ضمن خوش ‌آمد گویی به میهمانان یکی از دغدغه های جدی بازار سرمایه را بحران نقدینگی دانست و راه ‌حل برون رفت از این بحران ورود سرمایه‌ گذاران خارجی و سرمایه ‌گذاری خارجی اعلام کرد.

همچنین در ادامه با توجه به ضرورت ‌های انجام این مهم افزود: “ در ورود سرمایه گذاری خارجی یکی از جدی‌ ترین دغدغه ها بحث رتبه‌ بندی خواهد بود. برای عملیاتی کردن این گام اول که یکی از ضرورت می‌ باشد، یکی از نیازهای جدی، وجود زبان گزارشگری مشترک است.

او گفت: در حد توان تلاش خواهیم کرد که به دغدغه هایی که در این راه وجود دارد در این جلسه بپردازیم و فتح بابی باشد که بازار سرمایه که یکی از استفاده‌ کنندگان نهایی استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی است و مطابق مصوبه سازمان بورس اوراق بهادار تهران به عنوان پیشگام در اجرا کردن آن در سطح تلفیقی است، انشاالله بتواند به بهترین شکل منفعت ببرد.”

سرمایه گذاری خارجی 

در ادامه دکتر علی رحمانی مدیر عامل مشاور سرمایه ‌گذاری نیکی گستر با تاکید بر انتخاب موضوع خوب و بجایی این نشست صبحانه کاری، یکی از الزامات ورود به جامعه جهانی را در بحث گزارش ‌های مالی و وجود یک زبان مشترک دانستند و در ادامه افزودند : “واقعیت این است که من در دوره‌ ای که در بورس بودم بحث پذیرش شرکت‌ های ایرانی در بازارهای بین‌ المللی بود و بحث جذب سرمایه‌ گذاری‌ های خارجی بوده است.

وی افزود: اولین سؤالی که مطرح می ‌شود این بود که رژیم گزارش ‌گری مالی ما چی هستند. باید فکری کنیم و حرکت کنیم به سمت استانداردهای بین ‌المللی. تمرکز اصلی IFRS هم بر تأمین نیازهای سرمایه ‌گذاران و تأمین ‌کنندگان منابع مالی است.

زبان مشترک مالی 

به گفته او این مهم زمینه ‌ی زبان مشترک را فراهم می‌ کند که ما با دنیا بتونیم به زبان مشترک صحبت کنیم. در اروپا از سال ۲۰۰۵ پذیرفته شده و در بسیاری از کشورها پذیرش یا همگرایی انجام شده است. وی خاطرنشان کرد: ما هم البته اساس استانداردهای ایران را تا حد زیادی استانداردهای گزارشگری بین‌ المللی گذاشتیم. ما معتقدیم که IFRS باعث ایجاد شفافیت و انشای بیشتر اطلاعات برای سرمایه‌ گذاران می‌ شود. اصلاً جهت ‌گیری IFRS بازار سرمایه است.

او ادامه داد: یکی از عواملی که ریسک کشوری رو با یک ضریب منفی برای ما منظور می ‌کنند، نظام حسابداریمان هست. آنها معتقدند که این استانداردها برای آنها خیلی شفاف نیست. اگر چه ما خیلی نزدیک هستیم، ولی در عین حال موانع و مشکلاتی وجود دارد که باید روی آنها کار کنیم. IFRS هم به این سادگی قابل اجرا نبوده است.

رحمانی افزود: خوشبختانه مصوبه ‌ای را وزارت اقتصاد تصویب کرد و سازمان بورس نیز به دنبال آن بوده که بتوانیم به استانداردهای گزارشگری مالی بین ‌المللی حرکت کنیم. بحث آموزش حسابدارها، حسابرس ‌ها و حتی سرمایه ‌گذارها و حتی کسانی که از صورت ‌های مالی استفاده می ‌کنند نیز مطرح است.”

سپس خدارحمی از دکتر موسی بزرگ اصل عضو محترم هیات عامل سازمان حسابرسی دعوت کرد تا به عنوان مهمان ویژه این نشست درباره موضوع اصلی به ایراد سخنرانی بپردازد.

بزرگ اصل اینگونه سخنان خود را شروع کرد: سلام و ادب به دوستان و تشکر بابت ترتیب جلسه و تشکر از دکتر رحمانی به علت مقدمه خوبی که داشتند. ما درحوزه استانداردهای حسابداری بیشترین درگیریمان بحث بازار سرمایه است.

ریسک تامین کنندگان سرمایه 

وی خاطرنشان کرد: کسانی که تأمین ‌کننده سرمایه هستند بیشترین ریسک را متحمل می ‌شوند و ریسک یعنی اینکه نصف سرمایه از بین برود. بحث استانداردهای بین ‌المللی که مطرح شد بحث جدیدی نیست. این بحث از سال ۱۹۷۳ بخاطر نیازی که در سطح بین‌ المللی احساس شده در دنیا شروع شده است.

وی ادامه داد: امروز اگر قرار باشد از خارج کشور پول‌ های خود را بیاورند دنبال این هستند که بدانند وضعیت شرکت‌ های ما چطور است. اول با شرکت‌ های داخلی مقایسه می ‌شوند بعد مقایسه با فرصت‌ های سرمایه‌ گذاری که در کشورهای دیگر دارند. سرمایه‌ گذاری را فرض کنید که دو گزینه دارد که سرمایه خود را اینجا بیاورد یا به بورکینافاسو!!!

او گفت: هر دو شرکت صورت مالی می ‌دهند و در وهله اول سودآوری یا زیان ‌ده بودن را مدنظر قرار می ‌دهند و اینکه این سود و زیان بر چه اصلی حساب شده است. در اینجا بحث   IFRSکه رکن اساسی است مطرح می‌ شود.

وی تاکید کرد: برخی از دوستان خودمان صورت ‌های مالی را زیاد مهم تلقی نمی‌ کنند، اصلاً بازار سرمایه امکان حیات بدون صورت‌ های مالی ندارد. این مطلب پایه ‌ای است و بعداً مطالب دیگری اضافه می ‌شود و مبنای تصمیم روزانه قرار می ‌گیرد.

تحلیل های عجیب و غریب! 

او گفت: مثل اینکه شرکت سودده است یا زیان ‌ده چه کسی این را تعیین می ‌کند؟ نهایتاً در صورت‌ های مالی مشخص می‌ شود. چیزی که الان مشاهده می ‌شود تحلیل ‌های عجیب و غریبی هست که در بازار وجود دارد که بر اساس اطلاعات حسابداری نیستند. مثلاً شرکت افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی وارد سقف خرید شده است. پس این تحلیل مبتنی بر اطلاعات حسابداری نیست.

بزرگ اصل تصریح کرد: پس بحث استاندارد گزارشگری مالی بحث خیلی مهمی است و باید نسبت به آن حساس باشیم. ما هم از سال ۱۳۷۰ که شروع کردیم به تدوین استاندارد حسابداری پایه و اساس کارمان همین بود. یکی استانداردهای آمریکا (چون که خیلی کامل و دقیق هستند) و استاندارد بین ‌المللی که ما در نهایت استانداردهای بین ‌المللی را مبنای کار خود قرار دادیم و تصمیم درستی هم بود. به همین خاطر استاندارد ما قرابت زیادی با استاندارد بین‌ المللی حسابداری دارد.

نزدیکی استانداردها 

به گفته او این مهم تفاوت ‌های زیادی هم دارد، از لحاظ تعداد استاندارد ما خیلی نزدیک هستیم اما جاهایی هم تفاوت ‌هایی داریم که عرض می ‌کنم.

وی ادامه داد: از لحاظ جهانی می ‌گویند حدود ۱۲۰ کشور به سمت استانداردهای بین ‌المللی رفته ‌اند، از جمله اتحادیه اروپا. استرالیا و نیوزلند جزو اولین کشورهایی بودند که این کار را انجام دادند و بعد اتحادیه اروپا که از سال ۲۰۰۵ این کار را انجام دادند و به تدریج ۱۲۰ کشور شدند. در حوزه کشورهای منطقه ترکیه به این سمت رفته، عربستان برای بانک ‌ها و بیمه‌ ها این کار را انجام داد، امارات و… هم ادعا دارند که کامل اجرا می ‌کنند، اما امارات به دلیل پیچیدگی ‌های اقتصادی که دارد با ما قابل قیاس نیست.

همچنین اتحادیه اروپا هم در سطح صورت‌ های مالی تلفیقی این کار را انجام داده ‌اند و نه برای همه شرکت ‌هایشان.

بزرگ اصل خاطرنشان کرد: اما جایگاه ما در این شرایط کجاست؟ ما از لحاظ پذیرش استانداردهای بین ‌المللی از سال ۱۹۹۰ این کار را انجام دادیم و خودمان دنبالش رفتیم. در آن زمان این کار خیلی سخت بود، دیدگاه ما این بود اگر شرکت می‌ خواهد فرضاً وارد بورسی شود، فقط همان شرکت صورت‌ های مالی خود را بر اساس استاندارد بین‌ المللی تهیه کند.

وی افزود: نه که فرضاً اگر قرار باشد شرکت مس بخواهد وارد بورس مالزی شود ما به تمام شرکت‌ های بورس بگوییم چون می‌ خواهد برود بورس مالزی وارد استانداردهای بین‌ المللی شود. به این دلیل ما آن را به تأخیر انداختیم.

او گفت: ولی بحث بعدی ما این است که خارجی‌ ها پول خود را وارد اینجا کنند، این قابل پذیرش است اما چقدر می‌ خواهند بیارند؟ کی می ‌خواهند بیایند؟ کجا می ‌خواهند بروند؟ در چه حوزه‌ هایی؟ این موضوع ابعادش زیاد مشخص نیست. اگر فقط بخواهد جنش‌هایش را به ما بفروشد این که صورت مالی نمی‌خواهد. ولی اگر بخواهند سرمایه‌گذاری کنند متقاضی صورتحساب‌های مالی هستند.

امنیت سرمایه گذاری 

وی تاکید کرد: استاندارد ملی تسهیل‌ کننده است ولی امنیت نیست، چیزی که سرمایه ‌گذار می‌ خواهد در وهله اول امنیت است، بازگشت سرمایه‌ گذاری است، محیط امن و آرام است؛ مهمتر از همه بحث فساد است، ما در کلیت داریم حرکت می ‌کنیم و به همه چیز توجه می ‌کنیم. ما خودمان دنبال IFRS رفتیم و در سال ۹۰ در سازمان حسابرسی مقدماتش را فراهم کردیم و در ۹۱ هم مصوبه ‌اش را از مجمع عمومی سازمان حسابرسی گرفتیم و مقرر شد که شرکت‌ های بورسی در زمانی که بورس تایین می ‌کند و شرکت ‌هایی که خود بورس آنها را تعیین می‌ کند استانداردهای بین ‌المللی را اجرا کند.

او گفت: سازمان بورس هم سال ۹۵ را بعنوان اولین سالی که استانداردهای بین ‌المللی اجبار خواهند شد در مورد شرکت‌ هایی که خودش تعیین می‌ کند.

بزرگ اصل افزود: از سال ۹۰ تا ۹۵ اتفاقات زیادی افتاد، از جمله تحریم، لذا ورود سرمایه‌ گذار خارجی بی‌ معنی بود. به همین دلیل این موضوع کار ما را تحت تأثیر قرار داد و نشد با سرعت کارمان را جلو ببریم، چون باید ارتباطات با آنها برقرار می ‌کردیم و خود سرمایه ‌گذار خارجی هم باید یک جریان پیدا می ‌کرد. به همین دلیل ما در سازمان حسابرسی دیدگاه مان این است که کمی قضیه را تعدیل کنیم.

فرصت به شرکت ها 

او گفت: از نظر اجرا به نظر ما سال ۹۵ شدنی نیست و باید به شرکت‌ ها فرصت بیشتری داده شود که بتوانند خودشان را آماده کنند، چون متأسفانه هنوز در بازار سرمایه ما این قضیه را خوب درک نکردند که چه کارهایی باید انجام دهند.

وی خاطرنشان کرد: به همین خاطر ما کلاس‌ های آموزشی گذاشتیم و با همکاری انجمن حسابداران و پکت این کار را انجام می ‌دهیم، ولی می ‌بینم که دوستانی که از شرکت ‌ها می ‌آیند مشکل اصلی ‌شان این است که مدیران ما درگیر مسائل دیگری هستند که بحث IFRS در این میان خیلی جدی نیست.

وی ادامه داد: من معتقدم چون در بعضی شرکت ‌ها باید سیستم عوض شود و کار خیلی راحتی نیست که فرضاً ما بخواهیم صورت ‌های مالی خود را یک شبه IFRS کنند، لذا این قضیه نیاز به کارشناسی دارد و در حال حاضر شدنی نیست. اگر بخواهیم از سال ۹۶ هم شروع کنیم و از امروز هم شروع کنیم باز دیر است، چون از ۹۶ هم بخواهیم شروع کنیم باید از دو سال قبل را IFRS کنیم.

او گفت: اما ما با چه مشکلاتی مواجه هستیم؟ اولین نکته بحث ارزش ‌های منصفانه است. شما ملاحظه کردید ما دو دور داریم استانداردهای سرمایه ‌گذاری ‌ها را به تعویق می ‌اندازیم و الان هم تاریخ اجرایش نامشخص است. چون ما گفته بودیم سرمایه‌ گذاری ‌های کوتاه ‌مدتی که در بورس معامله می ‌شوند بر اساس ارزش بازار شناسایی شوند. انتظار ما این بود که چون این سرمایه‌ گذاری ‌ها مالیاتشان مقطوع است، سازمان مالیاتی گیر همان مالیات قبلی را مبنا قرار دهد و مالیات مضاعفی را مطالبه نکند، اما این مطلب توسط سازمان مالیاتی پذیرفته نشد و گفتند که این موضوع در قانون تصریح نشده است و نیاز به قانون دارد.

وی تصریح کرد: یعنی اگر ما این سرمایه ‌گذاری‌ ها را بر اساس ارزش‌ های منصفانه اندازه ‌گیری می ‌کردیم ۲۵% باید شرکت‌ ها مالیات می ‌دادند و این موضوع به صرفه نبود و به ضرر شرکت ‌ها بود. یکی از اهداف شماره ۱۵ ما این بود که یک گام به سمت استانداردهای بین ‌المللی برویم که نشد.

ارزش های منصفانه 

بزرگ اصل ادامه داد: بحث ارزش‌ های منصفانه گسترده می‌ شود و در استاندارد ۳۹ بین ‌الملل تقریباً همه سرمایه ‌گذاری ‌های در شرکت‌ های بورسی، غیر بورسی، اوراق مشارکت و… جهت اندازه ‌گیری ‌اش ارزش منصفانه است. یعنی نه فقط بحث تابلوی بازار بورس بلکه جایی هم که تابلو ندارد باید رفت و ارزش منصفانه را تعیین کرد، مثلاً بر اساس جریان نقدی آتی. چون صورت‌ های مالی مبنای تصمیم ‌گیری قرار می ‌گیرد.

او ادامه داد: حالا اگر بحث مالیات حل شود یک مطالبه جدی را برایشان ایجاد خواهد کرد از طریق سهامداران که این سود کجاست؟ پس این حوزه نیاز به دقت جدی دارد. این بحث مهمی است حتی یک زمانی ژاک شیراک یک زمانی به هیئت استانداردهای بین ‌المللی در زمینه ارزش‌های منصفانه نامه نوشت!

بزرگ اصل در ادامه سخنان خود به این نکته نیز اشاره کرد: حوزه دیگری که مشکل داریم بحث مالیات است. چیزی که امروز در کشور ما رایج است، استهلاک دارایی‌ های عملیاتی که در شرکت‌ های بورسی هم بسیار مهم است. ساختمان، ماشین و… را بر اساس قانون مالیات مستهلک می ‌کنند. یک دارایی که ۱۰ سال کار می‌ کند ۵ ساله مستهلک می‌ شود، خب استاندارد بین‌ المللی این را از ما نمی ‌پذیرد. شرکت‌ ها باید بروند و سیستم‌ های حسابداری خود را در بخش دارایی‌ ها برایش یک سیستم موازی قرار دهند که غیر از مالیات برای حسابداری هم استهلاک حساب کنند که این نیاز به زمان دارد.

او اینگونه ادامه داد: بعد وارد حوزه افشا می‌ شویم. استانداردهای بین ‌المللی ریسک ‌هایی را که امروز شما در بازار می ‌بینید این ها را افشاییات مفصلی می ‌خواهد که در صورت‌ های مالی در موردشان ارائه شود.  

منابع آموزشی 

وی افزود: پس بحث رفتن به استانداردهای بین ‌المللی جدی است، ولی زمانش قطعاً نیاز به تأخیر دارد و باید از ۹۶ شروع کنیم، ولی انتظار داریم شرکت ‌ها حسابداران خود را کمک کنند و قضیه را جدی بگیرند چون قطعاً در آینده مجبور خواهند شد با هزینه بسیار بالاتری این کار را انجام دهند.”

بعد از پایان سخنان دکتر بزرگ اصل  دکتر نوروزبیگی مدیریت مرکز آموزش حسابداران خبره  (PACT)  توضیحاتی در مورد نیازها و ضرورت های حرکت به سمت استفاده از استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی در ایران ارائه داد و با اشاره به وضع فعلی استانداردهای موجود در کشور، مهمترین نیاز برای حرکت به سوی جهانی شدن را وجود منابع آموزشی دانست.

استانداردهای IFRS

به گفته او تعداد استانداردهایی که در مجموعه IFRS  وجود دارد ۴۳ مورد است که ۱۹ مورد از آن با استانداردهای فعلی خودمان تفاوتی ندارند و یا تفاوتشان بسیار جزئی است؛ تعداد ۹  استاندارد با تفاوتی اندک داریم، یک استاندارد هم تفاوتش زیاد است و ۱۴ مورد هم هست که در بین ‌الملل وجود دارند و در ایران آنها را نداریم. از بین استانداردهایی که در ایران نداریم استانداردهای مربوط به ابزارهای مالی و مالیات بر درآمد بیشترین چالش را در پیاده سازی استانداردها خواهند داشت.

این مقام مسئول ادامه داد: مشکل اصلی که در آموزش استانداردهای بین المللی وجود دارد نبودن منابع آموزشی است متاسفانه تا به امروز به غیر از یک یا دو کتاب منابع آموزشی معتبری در زمینه آموزش استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی به زبان فارسی وجود ندارد که در این حوزه دوستان دانشگاهی می توانند کمک کنند.

به گفته او در اکثر موارد در استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی راه را قبلا رفته ‌ایم، و فقط در چند حوزه خاص است که در اگر در آنها توجه خاص داشته باشیم خیلی راحت می توانیم به سمت IFRS تغییر پیدا کنیم.

دغدغه اصلی سرمایه گذاران 

وی افزود: عنایت داشته باشید تنها دغدغه برای ورود سرمایه گذاران خارجی، دغدغه استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی نیست و دغدغه‌ های بسیاری داریم؛ متاسفانه اتفاقی که به صورت خاص این چند روزه شاهد هستیم در اینکه چشم انداز خوب برجام حتما باید اثر مثبتی بر بازار می گذاشت ولی متاسفانه در ۲ یا ۳ هفته گذشته ضعیف ترین و کم آتیه ترین صنایع ما بیشترین بازدهی را داشتند.

او گفت: به نظر می رسد که بازار سرمایه به خوبی تشخیص داده که کدام یک از صنایع قرار است در نتیجه برجام اثر ببیند ولی در تخصیص منابع از قرار اشتباه جدی در بین مشارکت کنندگان صورت گرفته است.”

جهانی شدن ملزم استانداردهای مالی...

خدارحمی نیز ضمن ارائه توضیحاتی تکمیلی با توجه به کوتاه بودن زمان باقی مانده از نشست، فرصت را در اختیار حقانی نسب مدیر عامل سبدگردانی هدف و سعید اسلامی بیدگلی عضو هیات مدیره شرکت عمران و بهسازی شهری ایران قرار داد.

او گفت: آنچه که در تفاوت استانداردهای ملی‌ و IFRS وجود دارد، ابزار های مالی است که تاثیر و نقش آنها برای نهادهای مالی، به ویژه نهادهای مالی پذیرفته شده در بورس. طبیعتا این اختلاف، اختلاف فاحشی خواهد بود و می طلبد تک تک کسانی که در نهادهای مالی هستند مشارکت های جدی در این حوزه داشته باشند.

وی افزود: به نظر می رسد شاید به عنوان نقطه آغازی برای ورود جدی ‌تر به این حوزه کارگروهی را تحت عنوان “کارگروه IFRS ” در کانون نهادهای سرمایه ‌گذاری ایران باشد و با کمک دوستان بزرگواری که به صورت خاص در حوزه گزارشگری مالی در نهادهای مالی در حال فعالیت هستند، در آن کارگروه بتوانیم به صورت خاص دراستانداردی که به نظر می رسد بیشترین تاثیر‌پذیری را از آن داشته باشیم تحت عنوان “ابزارهای مالی” بتوانیم کارهای جدی تری را انجام دهیم.

حقانی نسب مدیر عامل سبدگردانی هدف نیز گفت: یکی از علت های  عقب ماندگی ما در گزارشگری مالی بحث جریان سرمایه و جذب سرمایه است. در واقع ما همیشه محلی فکر کرده ‌ایم و برای جهانی شدن آن احتیاج به رعایت استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی داریم؛ و علت دیگر وجود درآمدها‌ی نفت و گاز در دست دولت است که می‌ بایست هم شرکت‌ ها و هم دولت به اصول اصلی استانداردها پایبند باشند.”

شاخص جهانی 

بیدگلی هم با اشاره به شاخص های جهانی گفت: وضعیت کشور ما در وضعیت خوبی نیست و هر سرمایه گذاری خارجی در اولین قدم این شاخص ها را مدنظر قرار می ‌دهد. بهترین شاخصی که در گزارش سال ۲۰۱۵ و ۱۶ داشتیم، رتبه ۶۹ شاخص توسعه انسانی بوده است.

او گفت: در حال حاضر استانداردهایی را اجرا کنیم و در اجرای آنها رتبه مان ۱۲۰ است، چرا که همان دانشگاه که رتبه ۱۲۰ دارد باید این استانداردها را تدوین نماید و تحقیقاتش را انجام بدهد، در باقی مراتب نیز به همین ترتیب. بنابراین نهایتا همین اتفاق می افتد و نباید انتظارهایمان را افزایش دهیم.