چقدر ربات های معامله گر را می شناسید؟

بورس24 : ربات معامله گر، نامی است که حتما بسیاری از فعالان حوزه بازار سرمایه دست کم در ماه های اخیر آن را در گوشه و کنار فضاهای مجازی مشاهده کرده اند. زمانی که شخصی قصد یادگیری نحوه معامله را دارد حتما سوالاتی در ذهنش ایجاد خواهد شد. سوالاتی مانند اینکه از کجا باید شروع کرد؟ بر روی چه بازاری باید متمرکز شد؟ چه تنظیمات و الگوهایی را برای معامله باید در نظر گرفت؟ چه مقدار ریسک را در معاملاتش می تواند بپذیرد؟ احتمالا این ها سوالات متداولی باشند که ممکن است برای هر تحلیلگر پیش آید اما باید بدانید که همگی آن ها سوالات اولیه کاملا اشتباهی هستند زیرا یادگیری معاملات باید با یک چارچوب مفهومی آغاز شود. چارچوبی که مدیر عامل نخستین شرکت الگوریتمی بازار سرمایه آن را در ادامه توضیح خواهد داد و خواهد گفت که چگونه می توانیم یک ربات معامله گر برای خود بسازیم.

امید موسوی مدیر عامل شرکت تحلیلگر امید که نخستین شرکت الگوریتمی بازار سرمایه محسوب می شود در گفت و گو با خبرنگار بورس24 ابراز داشت: اغلب برای معامله‌گران تازه وارد، پیدا کردن راهنمایی‌های منصفانه در شروع کار سخت است. اما باید گفت که 5 زمینه اصلی که لازم است یک معامله گر در مسیر معامله‌گر الگوریتمی شدن، بداند اقتصاد کلان، رصدکردن و فیلترینگ، ساخت استراتژی معاملاتی، بهینه کردن برنامه نویسی و استفاده از هوش ماشین هستند.

در ابتدا لازم است شما درک صحیحی از اقتصاد کلان، روابط بین بازار و چگونگی تاثیر سیاست‌های پولی، نرخ‌های سود و رشد اقتصادی داشته باشید. بنابراین آشنایی با مبانی معاملاتی در بازارهای مختلف از سهام، کالا، اوراق و … در هر بازار توسعه یافته یا در حال توسعه‌ای ضروری است. در این مرحله شما بازار هدف خود را به صورت کلات انتخاب می کنید.

وی افزود: هوشمندانه‌ترین کاری که می توان در خصوص یادگیری نحوه معاملات انجام داد این است که برای مدتی طولانی بازارها را قبل از اینکه هر معامله ای در آن انجام داده باشیم، رصد و تماشا کنیم. از اولین ابزارها برای این کار فیلترهایی است که در سایت TSE می‌توان نوشت. به عنوان مثال من نمودارهای روزانه را جمع آوری می‌کردم و هر روز بدنبال بهترین فرصت‌ها برای معامله بودم. در طول زمان، الگوهایی تکراری در میان سهم ها مشاهده کردم که این ها برای معاملات بعدی من بسیار ارزشمند بودند. مشاهده نه فقط قیمت بلکه حجم، رفتار ارکان بازار، اقدامات بین بازاری(inter-market action) و اندازه گیری آن‌ها به شما کمک می‌کند تا دینامیک شکست مقاومت و حمایت، نقاط بازگشتی بازار و روندها را تشخیص دهید. این مرحله دوم یعنی رصد و فیلترینگ بازار است.

او اضافه کرد: در مرحله سوم لازم است یک معامله‌گر چارچوبی برای تفکر در مورد حرکات قیمت و فهم جریان مداوم تغییرات قیمت در طول بازارها داشته باشد. در نتیجه نکته ای که مهم است داشتن یک استراتژی معاملاتی است تا نداشتن آن! مثلا استفاده از پرایس اکشن و آشنایی با آن به عنوان یک روش معاملاتی، بهتر است تا اینکه بدون دانستن حتی یک استراتژی بخواهیم معامله‌گر الگوریتمی شویم!

او اضافه کرد: معامله‌گران از انواع تئوری‌های اساسی و فنی استفاده می‌کنند. در معاملات الگوریتمی، تئوری‌های ریزساختار بازار (theories ofmarket microstructure)، بازارهای حراج دوطرفه(double auction markets)، مالی رفتاری (behavioral finance)، روانشناسی معاملات، الگوهای معاملاتی، پروفایل‌های بازار (market profiles)، ارزش نسبی(relative valuation) و … به تنهایی یا با استفاده از سایر روش‌ها استفاده می‌شوند.

موسوی در ادامه به چهارمین زمینه ای که در جهت معامله گر الگوریتمی شدن لازم است اشاره کرد و اظهار داشت: با توجه به اینکه فرصت های مشابه در بازار توسط افراد مختلف جستجو می‌شود روشی که یک الگوریتم یا استراتژی برنامه‌نویسی و اجرا می‌شود بسیار مهم است. به ویژه در مواردی که سود مورد نظر را می‌توان از چند تیک معاملاتی زودتر اندازه گرفت، بنابراین زمان و سرعت ارسال سفارشات به بازار بسیار ضروری می‌شود. کدها باید توانایی کنترل هر نوع شرایط بازار را داشته باشند و مراقب وقایع پر ریسک باشند.

موسوی تاکید کرد: یادگیری ماشین مهم‌ترین و آخرین بخش از لیست مهارت‌های مورد نیاز یک تحلیل‌گر الگوریتمی است. اکثر استراتژی‌های تکنیکال، عددی و یا بنیادی که در معاملات استفاده می‌شوند، می‌توانند اتوماتیک و بهینه شوند. جهت بهینه‌سازی کدها نیاز دارید که درک قوی از زبان برنامه‌نویسی‌تان داشته باشید و برای بهینه‌سازی استراتژی نیز نیاز دارید که درک خوبی از ویژگی‌های استراتژی و مدل مناسب یادگیری ماشین با توجه به مساله‌تان داشته باشید.

او افزود: الگوریتم‌های یادگیری ماشین خوبی وجود دارند که توانایی تشخیص هیجانات مهم در بازار را از طریق اخبار، حرکات قیمت و … دارند. در نظر گرفتن چنین الگوریتم‌هایی باعث می‌شود شما به عنوان یک معامله‌گر نسبت به مابقی معامله‌گران مزیت رقابتی پیدا کنید.

همچنین اگر در این راه قدم گذاشته اید موارد زیر را حتما نیاز خواهید داشت.

• مهارت بالای ریاضیات و آمار در زمینه آنالیز دیتا (Data Analysis Skills)
• توانایی تفکر و تصمیم‌گیری در اتفاقات با احتمالات مختلف
• حس و تجربه شناخت رفتار بازار
• مهارت خوب برنامه نویسی (یا کمک‌گرفتن از یک برنامه‌نویس)
• اعصاب قوی!

معرفی بهترین زبان های برنامه نویسی

مدیر عامل شرکت تحلیلگر امید در پاسخ به این پرسش که چه زبانی به منظور برنامه نویسی یک استراتژی معاملاتی مناسب است، ابراز داشت: اگر شما بدانید که هر زبان بخصوص در کجا استفاده می‌شود، سپس خواهید دانست که کدام زبان برای نیاز شما بهتر است. C++ به طور گسترده در استراتژی‌هایی که “زمان اجرا” مهمترین پارامتر آن است، استفاده می‌شود. برای مثال در معاملات با فرکانس بالا( HFT high-frequency trading) که معاملات در کمتر از میلی‌ثانیه انجام می‌شوند، زبان برنامه‌نویسی که انتخاب می‌کنید می‌تواند استراتژی‌هایتان را بسازد یا به کلی خراب کند. در این چنین سناریوهایی C++ بهترین گزینه ممکن است.

او افزود:Python یا R استفاده گسترده‌ای در زمینه مالی و تجزیه تحلیل دارند و به طور وسیعی در معاملات الگوریتمی استفاده می‌شوند و هر کارگزاری در دنیا که دارای API است حداقل از یکی از این‌ها استفاده می‌کند. هر دوی آن ها ویژگی ها وکتابخانه‌های مشابه دارند و هر دو open source یا متن باز هستند.R یک زبان معتبر در زمینه مالی و Python یک تازه وارد نسبی است. اما محبوبیت و استفاده از Python به طرز چشمگیری در حال افزایش است.Java نیز یک زبان بسیار مناسب برای راه اندازی زیرساخت‌های الگوریتمی است.

تجاربی که دانستن آن برای یک معامله گر الگوریتمی مفید است

مدیر عامل شرکت تحلیلگر امید در ادامه با مخاطب قرار دادن معامله گران به برخی از تجارب خود در نوشتن یک استراتژی معاملاتی اشاره کرد و گفت: همیشه تست انجام دهید تا اینکه سیستم‌تان عملکرد خوبی با استفاده از داده‌های گذشته داشته باشد. بعد از آن معامله روی کاغذ (معامله به صورت مجازی) انجام دهید تا مطمئن شوید که سیستم تان با داده‌های فعلی نیز عملکرد خوبی دارد.

او اذعان کرد: بازار دو حالت دارد، یا روند دار است یا بدون روند. کمتر سیستم معاملاتی است که در هر دو وضعیت بازار، بتواند خوب عمل کند. مطمئن شوید که تنها در بازاری معامله می‌کنید که سیستم شما توانایی موفقیت دارد.

وی افزود: در هر زمان، یک تغییر در سیستم ایجاد کنید تا بتوانید دقیقا مشخص کنید که کدام جنبه­ی سیستم باعث بهبود بازدهی شما می‌شود و کدام یک آسیب می‌رساند.

سادگی را حفظ کنید! سیستم‌های معاملاتی بسیار پیچیده، معمولا عملکرد خوبی بر روی داده‌های گذشته دارند اما توانایی سازگاری با وضعیت‌های جدید بازار را ندارند. از درک استراتژی زیربنایی سیستم معاملاتی تان اطمینان داشته باشید. شاید احمقانه به نظر برسد اما بسیاری از مردم آنقدر سیستم هایشان را توسعه می دهند تا اینکه تبدیل به یک سیستم پیچیده می‌شود که در نهایت، استراتژی مبنایی سیستم را فراموش می‌کنند. هرگز بیش از حد بهینه‌سازی نکنید. زیرا بهینه‌سازی بیش از حد می‌تواند منجر به چیزی به نام برازش منحنی (curve fitting) شود که باعث کاهش کارایی و توانایی سازگاری سیستم معاملاتی‌تان می‌شود.

چند پیشنهاد به علاقمندان

در پایان از موسوی پرسیدیم که پیشنهاد شما برای معامله گرانی که علاقمند به استفاده از الگوریتم ها هستند، چیست؟ وی اینگونه پاسخ داد: بسیار ساده شروع کنید! در ابتدای کار فقط سعی کنید بازار را اسکن و از آن علامت‌هایی دریافت کنید! برای اینکار می‌توانید از ابزارهای متعددی مانند فیلترنویسی در سایت بورس تهران، فیلترنویسی در نرم افزارهای آمی بروکر، متاتریدر، رهاوردنوین و یا چک لیست گاوهای بازار و ... استفاده کنید. در ادامه به مرور کارها بهتر خواهند شد. کم کم ابزارهای کوچکی خواهید ساخت که می‌توانید بازار را بهتر دنبال کنید. به مرور این ابزارها بهتر خواهند شد و می‌توانید آن‌ها را به ترید متصل کنید. به عبارت دیگر ابزارها به صورت کاملا خودکار برای شما خرید و فروش می‌کنند!

او تاکید کرد: در صورتی که این مراحل را با موفقیت طی کردید، می‌توانید برای ایجاد یک استراتژی معاملاتی روی یک زیرساخت مناسب و اتصال به کارگزاری ها، از زیرساخت الگوریتمی تحلیلگر امیداستفاده نمایید. شایان ذکر است این حوزه در کشور بسیار جدید است و سرمایه‌گذاری دراین بخش به جهات مختلف اعم از علمی- تحقیقاتی و عملی به همه فعالین بازار، خصوصا بازیگران اصلی توصیه می‌ شود.