بازار سیاه حواله خودرو؛ معامله میلیاردی امتیاز جانبازان

بورس24 :  در بازاری که مشتری تشنه خرید خودروهای جدید و به روز است و محصولات وارداتی به صورت قطره چکانی عرضه می شود، بازار سیاه خرید و فروش حواله خودروی جانبازان رونق دارد و حتی حواله‌های خودروهای لوکس با نرخ های نجومی و چند میلیاردی معامله می شود.

برای یافتن واسطه یا فروشنده حواله خودروهای وارداتی جانبازی نیاز نیست در تکاپو باشید؛ کافی است سری به اینترنت، شبکه های اجتماعی و سکوهای خرید و فروش کالا و خدمات بزنید و به وفور آگهی های فروش حواله‌های خودرو را پیدا کنید؛ چند صفحه متوالی با مضمون واحد «اگر حواله جانبازی دارید و قصد فروش آن را دارید، یا به‌دنبال خرید مطمئن و قانونی هستید، با ما در تماس باشید» به راحتی انواع و اقسام خودروهای وارداتی جدید را برایتان به نمایش در می آورد که می توانید بسته به مدل ها و قیمت ها، حواله خود را انتخاب کنید.

نگاهی به این تبلیغات هم خالی از لطف نیست؛ برخی از این آگهی ها به قیمت‌گذاری منصفانه، معامله بدون واسطه، تسویه نقدی فوری تاکید دارند و برخی هم به فروش حواله خودرو جانباز ۵۰ درصدی را با تخفیف عرضه می کنند.

در یکی از این تبلیغات گفته شده که «انواع حواله های جانبازی از ۵۰ درصد تا ۷۰ درصد ویژه، به صورت نقد و تسویه آنی و با بالاترین قیمت در ایران و با معتبرترین دفتر حواله جانبازان خرید و فروش می شود» و در آگهی دیگر گفته شده که «مبلغ ۲ میلیارد تومان برای پرداخت اولیه به نمایندگی، مبلغ یک میلیارد و ۵۰۰ تومان جهت تکمیل مبلغ خرید، مبلغ حواله ۲ میلیارد و ۹۰۰ تومان هم جداگانه دریافت می شود و به صورت وکالتی به خریدار انتقال داده می شود».

از این دست تبلیغات را می توان در انواع سکوهای مجازی، سایت های اینترنتی و حتی شبکه های اجتماعی یافت که حتی نوع خودرو را هم مشخص کرده اند؛ از انواع بنزهای لوکس و گران قیمت گرفته تا رنو، تویوتا و انواع خودروهای کره ای که با همین آیین نامه واردات خودرو هم به سختی می توان فرآیند واردات آن به کشور را انجام داد.

در رقابت بین دلالان حواله های خودروی جانبازی، می توان به نکات جالبی از این بازار دست یافت؛ برای مثال در یکی از آنها چنین نوشته شده: «حواله جانبازی ۶۵ درصد تویوتا وایلندر شاسی، خودرو بسیار عالی و قیمت بالای ۷ میلیارد؛ ۱۰۰ میلیون اولیه واریز شده و مبلغ ۲ میلیارد و ۳۰۰ تومان دیگر باید واریز شود. تحویل ۱۲۰ روز کاری می‌باشد.»

در میان حواله های فروش، آگهی های خرید حواله از جانبازان هم پرشمار است که در آن قول تسویه حساب ۹۰ روزه با تعیین ضرر و زیان به نفع جانباز، پرداخت قرض‌الحسنه به جانباز، تسویه آنی در دفترخانه، خرید مستقیم و بدون واسطه و حتی ارایه مشاوره کارشناسی و مشاوره به جانبازان مورد تاکید قرار گرفته و از جانبازان خواسته شده که این امتیاز خود را در اختیار آنها بگذارند.

حواله‌هایی که خریداران خاص دارد

خبرنگار ایرنا، برای اطلاع از صحت تبلیغات با یکی از فروشندگان این حواله که از قضا جانباز ۷۰ درصد و نابینا بود، تماس گرفت؛ در تبلیغ این حواله که برای خودروی مرسدس بنز بود، چنین آمده بود: «فروش حواله جانبازی ۷۰ درصد، ویژه ثبت سفارش شده دارای کد ۸ رقمی و به زودی تخصیص ارز می شود/ قیمت: پنج میلیارد و دویست تومان/ مزایا: ارزی که برای این حواله خودرو تخصیص می‌شود بصورت یورو و دولتی یعنی ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان کمتر از یوروی ارز آزاد حساب می‌شود/ بیمه و گارانتی بصورت کامل پرداخت شده/ حواله به نام شخص جانباز است و آگهی کننده خود جانباز می‌باشد. (قیمت مقطوع می‌باشد)».

در این گفت‌وگوی تلفنی که خبرنگار ایرنا خود را به عنوان خریدار معرفی می‌کند و درباره خرید خودرو مرسدس بنز سوال می‌کند؛ فروشنده مذکور درباره جزئیات مربوط به فرآیند معامله و مسائل مالی و اداری را شرح داده و توضیح می‌دهد که قیمت خودرو حدود ۹ میلیارد تومان است و هزینه‌های مربوط به حواله جانبازی و ارز را مطرح می‌کند؛ از جمله اینکه ارزش این حواله حدود هفت میلیارد تومان است و در کنار آن هزینه‌های گمرک و مالیات نیز باید پرداخت شود.

این جانباز درباره قیمت گذاری ها و روند کار می‌گوید: باید مبلغ پنج میلیارد تومان به عنوان پیش‌پرداخت باید واریز شود و بعد مدارک ارز را به خریدار وکالت می دهد تا بتواند ارز مورد نیاز دولتی را تهیه کند.

او همچنین، فرآیند انتقال اسناد و ثبت خودرو در تهران یا شهرستان‌های دیگر را توضیح می‌دهد و تأکید می‌کند که پس از واریز، حساب بانکی به نام خریدار تغییر می‌یابد.

در ادامه، این جانباز اشاره می‌کند که ارز تخصیص داده شده برای جانبازان، صف طولانی ندارد و ارزش حواله بیش از پنج میلیارد تومان است. او درباره معافیت‌های مالیاتی و تفاوت قیمت ارز دولتی و آزاد صحبت می‌کند و می‌گوید که قیمت خودرو در این معامله ارزان تر از قیمت بازار و به نفع خریدار است.

وی اطمینان می‌دهد که مدارک و نکات لازم برای واردات و ثبت خودرو در اختیار خریدار قرار می دهد و پیشنهاد می‌دهد که در صورت نیاز، تماس بگیرد تا جزئیات بیشتری بررسی شود.

این‌ موارد تنها گوشه ای از خرید و فروش حواله های جانبازان در یک سکوی اینترنتی داخلی است که باید ناظر بر خرید و فروش غیرقانونی باشد؛ حواله هایی که به نام جانبازان است ولی چون توان خرید خودروی وارداتی که برای آن حداقل ۲ میلیارد تومان نیاز است را ندارند، به قیمت ارزان تر حواله ها را برای فروش عرضه می کنند و خودروها در نهایت به خریداران دیگری می رسد که جانباز نیستند؛ آنچه عیان است، سودهایی است که در این معاملات غیرقانونی دست به دست می شود و واسطه ها از آن سهم می برند و اینگونه هدف قانون گذار برای برخورداری از جامعه ایثارگر از یک خودروی مناسب جانبازان به نتیجه نمی رسد.

قانون چه می گوید؟

بر اساس «قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران» دولت مکلف است سالانه اعتبار و تسهیلات لازم را برای تهیه خودرو مناسب برای همه جانبازان ۵۰ درصد و بالاتر و آن تعداد از جانبازان ۲۵ تا ۴۹ درصد که به تشخیص کمیسیون پزشکی بنیاد از نظر جسمی محدودیت حرکتی دارند، پیش بینی کند.

در همین راستا وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است با معرفی بنیاد شهید و امور ایثارگران به جانبازان پنجاه درصد و بالاتر که در سنوات گذشته از تسهیلات موضوع ماده (۴۵) قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب سال ۱۳۸۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی استفاده نکردند، مجوز واردات یک دستگاه خودرو متناسب با وضعیت جانبازی ایثارگر با رعایت قوانین و مقررات ارائه کند.

در راستای سرعت بخشی به واردات خودروهای جانبازان در اردیبهشت ماه امسال بود که معاون اول رئیس جمهور، آیین‌نامه اجرایی واردات خودروی خارجی از سوی جانبازان را ابلاغ کرد که بر اساس آن سقف ارزش خودروی وارداتی برای جانبازان بالای ۷۰ درصد ۳۵ هزار یورو، برای جانبازان ۷۰ درصد ۳۰ هزار یورو و جانبازان ۵۰ تا ۶۹ درصد ۲۵ هزار یورو تعیین شد.

جانبازان برای واردات خودرو می توانند از دو طریق عمل کنند اینکه به صورت مستقیم خود اقدام به ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت و فرایند را طی کنند یا اینکه به شرکت‌های معتبر وکالت برای انجام امور واردات را بدهند بر این اساس نیازی به تامین ارز توسط جانبازان نیست و شرکت‌های حق العمل کاری معادل ریالی آن را از جانبازان دریافت می‌کنند. از این رو برای عملیات اجرایی واردات خودرو از طریق شرکت‌های واردکننده خودرو پس از عقد قرار داد فی مابین شرکت و جانبازان صورت می گیرد.

از آنجایی که جانبازان سرمایه کافی را برای ثبت سفارش واردات خودرو ندارند از سوی شرکت های واردکننده اقدام به ثبت سفارش می کنند که در این بین افرادی سودجو برای اینکه بتوانند از آب گل آلود ماهی بگیرند به جانبازان سفارش خرید و فروش حواله و سود های چند میلیون می کنند.

هرچند در قانون، سهمیه ای برای واردات خودرو برای جانبازان در نظر گرفته شده است اما تخصیص ارز و یا تسهیلات ارزان قیمت بسیار به کندی ارائه می شود به گونه ای که عده ای از جانبازان حاضر هستند سهمیه های خود را بفروشند تا شاید بتوانند خودروی ارزان قیمت تری تهیه کنند.

بر اساس آخرین گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت از شهریورماه سال گذشته تاکنون ۱۳ هزار خودروی وارداتی برای جانبازان ثبت سفارش شده است اما آمار دقیقی از ترخیص و تعداد تحویل آن مشخص نیست.

۱۴ هزار جانباز متقاضی خودروی خارجی در کشور

در اردیبهشت ماه امسال بود که سعید اوحدی رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران گزارشی از آخرین وضعیت ثبت نام خودروهای وارداتی جانبازان اعلام کرد و گفت که ۱۴ هزار جانباز ۵۰ درصد و بالاتر مشمول قانون برای دریافت خودرو خارجی پرونده تشکیل دادند که ثبت سفارش ۹ هزار جانباز قطعی شده است همچنین حدود هشت هزار خودرو خارجی برای جانبازان ۵۰ درصد و بالاتر مشمول قانون، در فرایند ترخیص گمرک قرار دارد.

وی توضیح داد که با توجه به اینکه جانبازان ۵۰ درصد به بالای دارای مشکلات حرکتی امکان استفاده از خودروهای دنده‌ای را ندارند؛ سال گذشته واردات خودروهای اتوماتیک خارجی برای افراد مشمولی که تاکنون از سهمیه خودرو استفاده نکرده بودند، آزاد شد و بنیاد شهید اسامی ۳۰ هزار جانباز مشمول واردات خودرو را به وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی کرد.

اوحدی با بیان اینکه اعتبار واردات خودرو برای جانبازان بالای ۵۰ درصد در قانون ۱۴۰۴ تمدید شده است، گفت که سه موضوع اساسیِ تامین ارز، هزینه ثبت سفارش و قرارداد مانع فرآیند تحویل خودروی جانبازان بالای ۵۰ درصد بود که با دستور وزیر صمت حل شد، همچنین یکی دیگر از مشکلات بین شرکت‌های واردکننده خودرو و جانبازان، دریافت ۱۵ درصد هزینه کارگزاری بود که در جلسه با مسئولان وزارت صمت این میزان به ۱۰ درصد تقلیل پیدا کرد.

پیگیری ویژه وزارت صمت در تامین خودرو جانبازان

روز ۱۳ شهریور ماه جاری سید محمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت و سعید اوحدی معاون رییس‌جمهور و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران در نشست مشترکی نحوه هماهنگی‌ دستگاه‌های اجرایی مسئول از جمله محیط ‌زیست، گمرک، راهور و بانک مرکزی برای تسریع در واردات خودروهای ویژه جانبازان را مورد بررسی قرار دادند و در نهایت اعلام شد که وزارت صمت اقدامات لازم برای تامین ارز باقی مانده و واردات خودرو ویژه جانبازان را در دست اقدام دارد و با هماهنگی بخش‌های اجرایی مسئول در دستور کار قرار دارد.

سیدحامد عاملی معاون صنایع ماشین‌آلات و تجهیزات وزیر صمت در گزارشی که در روزنامه ایران منتشر شد، نتیجه این جلسه را اینگونه بیان کرد: حدود ۲۷ هزار جانباز بالای ۵۰ درصد داریم که در سه گروه جانبازان بالای ۵۰ درصد، جانبازان ۷۰ درصد و جانبازان ۷۰ درصد ویژه دسته بندی می شوند و برای اینکه هر کدام از این جانبازان با توجه به شرایط‌ی که دارند از میانگین ۲۵ تا ۳۵ هزار یورو تخصیص ارز صورت می گیرد تا بتوانند خودرویی با همین میزان ارزش وارد کنند.

طبق آمار، تاکنون حدود ۱۷ هزار نفر از این جانبازان در سامانه اعلامی وزارت صمت برای واردات خودرو، درخواست یا ثبت تقاضا داشته‌اند؛ این افراد یا خودشان به طور شخصی ثبت سفارش کرده و خودشان خودرو وارد می‌کنند که حدود ۴ هزار نفر در این بخش ثبت سفارش کرده اند و دسته دوم با شرکت‌هایی که مورد تأیید وزارت صمت و بنیاد شهید بوده قرار داد بسته‌اند که این شرکت‌ها به صورت حق العمل‌کاری، کارهای ثبت سفارش، واردات و تحویل خودرو را انجام می‌دهند.

حاملی با بیان اینکه فرآیند واردات خودرو به طور عادی حدود ۶ ماه به طول می انجامد، به نکته مهمی اشاره کرد و آن اینکه بسیاری از جانبازان توان مالی ندارند تا منابع مورد نیاز برای واردات خودرو را تامین کنند و از این رو به بنیاد شهید گفته شده که اگر بانک دی بتواند در قالب تسهیلات، کمکی به این دست از جانبازان انجام دهد، بخشی از مشکلات آنها حل خواهد شد.

به گفته وی، اکنون ۳۵۰۰ دستگاه خودرو در گمرکات است که بایستی ترخیص شود و حدود ۵۶۰۰ دستگاه خودرو نیز در مسیر حمل است و باید فرآیند آن تسریع شود تا وارد گمرکات شوند.

معاون وزیر صمت درباره تخصیص ارز خودروی جانبازان نیز گفته که بانک مرکزی مبلغی در حدود ۴۰۰ میلیون دلار به آن اختصاص داده که در حال طی مراحل اداری است؛ از این رو انتظار می رود تا پایان آبان ماه امسال بخش عمده ای از ثبت سفارش خودروها و تحویل آنها به نتیجه برسد.

نبود سرمایه لازم برای واردات خودرو توسط جانبازان و واسطه هایی که نفع می برند

برآیند آگهی های خرید و فروش حواله خودروی جانبازی و آنچه در جلسه وزارت صمت و بنیاد شهید گذشت، این گزاره را تایید می کند که اغلب کسانی که برای ثبت سفارش خودروی جانبازی اقدام کرده اند، بنای فروش آن را دارند نه استفاده از آن؛ موضوعی که مهدی دادفر دبیر انجمن واردکنندگان خودرو نیز در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار اقتصادی ایرنا بر آن تاکید دارد و می‌گوید: موضوع مهم و اساسی در بحث واردات خودرو بحث تامین ارز و سرمایه جانبازان برای خودروهای خارجی است.

وی ادامه می دهد: اکنون ارزش کمترین خودروی وارداتی برای جانبازان حدود ۲ میلیارد تومان است که تعداد بسیاری از جانبازان این سرمایه را ندارند.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو با اشاره به اینکه جانبازان نیاز به تسهیلات ارزان قیمت و تخصیص به موقع ارز دارند اضافه می کند: این افراد سال های سال از جان و مال خود گذشته اند اما شرایط واگذاری به قدری سخت است که نمی توانند با سرمایه ای که دارند اقدام به واردات کنند ضمن اینکه صف های تخصیص ارز نیز طولانی و زمان بر است.

خرید و فروش حواله خودرو خلاف است

دادفر با اشاره به اینکه طبق قانون امتیاز خرید و فروش خودروی جانبازان برای سایر افراد ممنوع است، می‌گوید: اگر افرادی دست به این کار را می زنند، در واقعیت خلاف می کند.

وی عنوان می کند: یکی از گلوگاه های خودروهای جانبازان این بوده است که بسیاری از آنان، توان تامین وجه اولیه خرید را ندارند زیرا قیمت خودروهای وارداتی زیر ۲ میلیارد تومان نیست.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو با بیان اینکه باید مسئولیت واردات خودروی جانبازان به بنیاد شهید سپرده می شد، می گوید: بنیاد شهید باید به صورت سه جانبه با شرکت های واردکننده، جانبازان و بانک عامل وارد مذاکره می شد و تامین مالی را انجام می داد تا جانبازان از این طریق بتوانند در خرید خودروها مشارکت کنند.

وی تصریح می کند: وقتی جانبازان با تامین اولیه ریالی واردات مشکل دارند و نمی توانند سرمایه کافی را تامین کنند در بازار شاهد خرید و فروش حواله ها و سود عده ای خواهیم بود.

دادفر با تاکید بر اینکه تخصیص ارز بسیار زمان بر است می گوید: از زمان ثبت سفارش تا واردات آن بیش از ۶ ماه زمان می برد و این یکی از ضعف های تخصیص ارز است که منجر به سردرگمی وادکنندگان و جانبازان می شود.

وی اضافه می کند: یک مساله دیگر در واردات خودروهای جانبازان، بحث حق العمل و گرفتن درصد توسط شرکت های وارد کننده است که این شرکت ها نقش حق العمل دارند و مالک نیستند، جانباز مالکیت خودرو را از مبدا تا مقصد دارد که امکان دارد در این مسیر عده ای بخواهند از کمبود سرمایه جانبازان سواستفاده کنند.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو می گوید: یکی دیگر از مشکلات واردات خودرو بحث گمرک است امکان دارد خودروی وارداتی در گمرک یا در مسیر کشور دچار آسیب شود که این موضوع منجر به بروز اختلاف بین شرکت واردکننده و جانباز می شود.

مدل خودروهای واداتی جانبازان از مدل های انبوه نیست

وی با بیان اینکه خودروهایی که به جانبازان، ورزشکاران و قهرمانان اختصاص می یابد از خودروهای انبوه وارداتی نیست، می گوید: این خودروها به خاطر تک بودن در بازار، خدمات پس از فروش ندارند و قطعه آن در بازار پیدا نمی شود از این رو چطور این خودروها را برای این افراد وارد می کنند که جای ابهام دارد.

دادفر عنوان می کند: باید محدودیت در مدل خودروهای وارداتی برای همه افراد جامعه و به ویژه جانبازان، قهرمانان و ورزشکاران برداشته شود.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو تاکید می کند: گاهی سیاست گذاری های اشتباه، منجر به بروز سواستفاده و اتفاق های غیرعملی و منطقی در مرحله اجرا می شود که تبعات آن جامعه را می گیرد.