نرخ بهره بانکی ۱۰ هفته روی ۲۴ درصد قفل شد؛ چرا بازار بین‌بانکی تکان نمی‌خورد؟

بورس24 : دقیقا 10 هفته متوالیست که بانک مرکزی نرخ بهره بین بانکی را روی عدد 24% ثابت نگاه داشته و فاصله آن با نرخ توافق بازخرید به منفی 1 درصد رسیده است.

تثبیت ۱۰ هفته‌ای نرخ روی دقیقاً ۲۴ درصد که بالاترین سطح پایدار در تاریخ بازار بین‌بانکی ایران است، نشان‌دهنده تشدید تنگی نقدینگی در نظام بانکی و سیاست انقباضی مستمر بانک مرکزی است. این وضعیت تا زمانی که یا محدودیت‌های ترازنامه‌ای کاهش یابد یا بانک مرکزی تزریق نقدینگی سنگین‌تری انجام دهد، احتمالاً ادامه خواهد داشت.

روند  نرخ بهره در 20 ماه گذشته

نرخ سود بازار بین‌بانکی که مهم‌ترین نرخ مرجع سیاست پولی در ایران محسوب می‌شود، از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا کنون روند نسبتاً باثباتی را طی کرده و در کریدور ۱۷ تا ۲۴ درصد باقی مانده است. در فروردین ۱۴۰۳ نرخ در محدوده ۲۳.۴۸ تا ۲۳.۵۸ درصد قرار داشت و فاصله آن با کف کریدور (۲۳ درصد) منفی ۰.۴۸ تا منفی ۰.۵۸ درصد بود. این فاصله منفی نشان‌دهنده فراوانی نسبی نقدینگی در بازار بین‌بانکی در آن مقطع بود.

از خرداد ۱۴۰۳ به تدریج نرخ رو به افزایش گذاشت و در تیرماه به ۲۳.۷۴ درصد رسید. پس از آن، روند صعودی ادامه یافت و در آذر و دی ۱۴۰۳ نرخ به ۲۳.۹۸ درصد نزدیک شد. اوج تاریخی این نرخ در هفته منتهی به ۱۹ بهمن ۱۴۰۳ با ۲۳.۹۸ درصد ثبت شد و تا اواسط اردیبهشت ۱۴۰۴ در همین محدوده بالا نوسان داشت.

نقطه عطف نرخ بهره بین بانکی کجاست؟

اما نقطه عطف از هفته منتهی به ۹ تیر ۱۴۰۴ رخ داد؛ نرخ بهره بین بانکی برای اولین بار دقیقاً به ۲۴ درصد (سقف کریدور) رسید و از آن تاریخ به بعد به مدت بیش از ۱۰ هفته متوالی (از ۹ تیر تا ۱۲ شهریور ۱۴۰۴) روی دقیقاً ۲۴.۰۰ درصد ثابت مانده است. فاصله نرخ با کف کریدور نیز به منفی ۱ درصد رسیده و در تمام این ۱۰ هفته اخیر بدون تغییر مانده است.

دلایل تثبیت نرخ بهره روی سقف کریدور (۲۴ درصد)

۱. کمبود ساختاری نقدینگی در بازار بین‌بانکی: تثبیت نرخ روی سقف کریدور نشان می‌دهد که بخشی از بانک‌ها به طور دائمی با کسری منابع مواجه هستند و مجبورند از تسهیلات قاعده‌مند بانک مرکزی (با نرخ ۲۴ درصد) استفاده کنند.

۲. کنترل شدید ترازنامه بانک‌ها توسط بانک مرکزی: بانک مرکزی از سال ۱۴۰۲ رشد ترازنامه بانک‌ها را به شدت محدود کرده و این محدودیت باعث شده بانک‌های بزرگ و دارای اضافه برداشت مزمن نتوانند از محل جذب سپرده جدید کسری خود را جبران کنند.

۳. افزایش نیاز بانک‌ها به منابع در پایان سال مالی و فصل پرداخت سود علی‌الحساب سپرده‌ها: در نیمه اول ۱۴۰۴ این فشار را تشدید کرده است.

۴. عدم تمایل یا ناتوانی بانک مرکزی در تزریق نقدینگی بلندمدت از طریق عملیات بازار باز: بانک مرکزی ترجیح داده به جای کاهش نرخ، کریدور را در همین سطح نگه دارد تا تورم انتظاری کنترل شود.