دنیای اقتصاد / چندین خط تولید خودروهای چینی در ایران در شرف راه‌اندازی است، حتی یك خط تولید مراحل نهایی را نیز پشت سر گذاشته و آماده تولید محصولی از کشور چین است. برای سایر خطوط تولید نیز محصولاتی انتخاب شده‌اند و كار قیمت‌گذاری آنها نیز به پایان رسیده است تا با راه‌اندازی خطوط تولید، مونتاژ آنها آغاز شود.
با این وجود مدیران شرکت‌های خودروساز كشور حاضر به تشریح وسعت همكاری خود با چینی‌ها نیستند و همچنان از نامشخص بودن سطح همكاری خود با خودروسازان این کشور می‌گویند. حتی پیش از این یکی از مدیران شرکت‌های مذکور گفته بود که «شراكت با خودروسازان چینی ما را خودروساز نخواهد كرد» این در حالی است که حرکت به سوی چینی‌ها مدت‌ها است که آغاز شده است.
اما به عقیده كارشناسان اینكه خودروسازان در عین همكاری با چینی‌ها حاضر به شفاف‌سازی در رابطه با نوع و وسعت همكاری خود با چینی‌ها نیستند به این موضوع باز می‌گردد كه مخالفت‌های فراوانی نسبت به همكاری و ورود خودروهای چینی به كشور وجود دارد. بر این اساس، مخالف با حضور چینی‌ها در صنعت خودرو کشور مربوط به سال‌های اخیر نمی‌شود و برخی از وزرا، نمایندگان مجلس و حتی مردم درمقاطع مختلف نسبت به حضور چینی‌ها انتقاداتی مطرح کرده‌اند.
برای مثال، زمانی كه در سال 86 ایران‌خودرو و چری چین قراردادی را برای تولید محصول مشترک در کشور به امضا رساندند، وزیر وقت صنایع به یکباره مخالفت خود را با این قرارداد اعلام كرد و مانع اجرای آن شد. علی‌اكبر محرابیان در پی مخالفت خود با ورود چینی‌ها اعلام كرد تا زمانی كه او وزیر است اجازه تولید خودروی چینی را نمی‌دهد.
چنین نگاهی نسبت به همكاری با چینی‌ها كه از باور به بی‌كیفیت بودن محصولات چینی سرچشمه می‌گیرد، تاكنون ادامه پیدا كرده، با این تفاوت كه چینی‌ها بالاخره پس از سال‌ها مخالفت مسوولان دولتی و دست‌اندرکاران صنعت خودرو، در شرایطی كه تمام درها به روی دیگر خودروسازان مطرح و حتی شرکای خارجی بسته بود وارد ایران شدند.
اگرچه از نگاه كارشناسان ورود چینی‌ها به صنعت خودرو به تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و خصوصا صنعت خودرو بازمی‌گردد، اما به‌نظر می‌رسد مخالفان یا حتی خودروسازان قصد ندارند باور كنند كه چینی‌ها حالا سهمی برای خود در صنعت و بازار خودرو ایران کسب کردند.
انتقاد گاه و بی‌گاه نمایندگان مجلس، فعالان صنعت خودرو و همین‌طور وزیر صنعت از حضور شرکت‌های خودروساز چینی در ایران، در شرایطی كه مذاكرات خودروسازان با چینی‌ها برای تولید محصولات آنان به نتیجه رسیده است، به‌نوعی نشان می‌دهد كه خودروسازان و مسوولان تحت فشار افكار عمومی و دولتی‌ها قصد ندارند صراحتا از نوع حضور چینی‌ها در شرکت‌های خودروساز خبر دهند.
اما واقعیت این است در شرایطی كه مخالفت‌ها با حضور چینی‌ها همچنان ادامه دارد، این چشم‌بادامی‌ها توانستند ورودی نرم و آرام به صنعت خودرو ایران چه در بخش خصوصی و چه در بخش نیمه‌دولتی داشته باشند.
با مشاهده ورود چینی‌ها به صنعت خودروی كشور درحالی‌كه صدای مخالفان هر روز بلندتر از قبل به گوش می‌رسد، اینطور به‌نظر می‌آید كه موافقانی قوی‌تر از مخالفان در این میان حضور دارند كه اگرچه حضور آنها به اندازه مخالفان مشهود نیست، اما به‌نوعی ورود خودروسازان چینی به كشور را تسهیل می‌كنند.
طرح چنین گمانه‌ای و پیگیری آن كاری دشوار به‌نظر می‌رسد زیرا به ظاهر تمام فعالان صنعت خودرو از حضور چینی‌ها در ایران ناراضی و در عین حال ناگزیر هستند. اما موافقان حضور چینی‌ها در صنعت خودرو ایران چه كسانی هستند؟
موافقی وجود ندارد
نقشه راه چینی‌ها این است كه تا سال 2030 تنها خودروساز جهان باشند؛ یعنی تمام تولیدات خودروسازان دنیا با هر برندی تنها در این كشور به تولید برسد. اگرچه نشانه‌های حركت چینی‌ها به سمت این هدف به روشنی مشاهده می‌شود، اما خودروسازان كشورمان همچنان عقیده دارند نه تنها همكاری با چینی‌ها هیچ دانشی برای خودروسازی كشور به همراه نمی‌آورد بلكه پس از مدتی صنعت فعلی را نیز نابود كرده تا تماما تولیدات خود را جایگزین كنند. در چنین شرایطی خودروسازان نه تنها برای حفظ برند و محصولات خود مانند سایر خودروسازان دنیا برنامه‌ای برای ورود به چین و تولید در آنجا ندارند؛ بلكه به‌نوعی مقاومت خود در مقابل ورود چینی‌ها را نیز از دست داده‌اند و به‌نوعی در حال حركت به سوی مونتاژ محصولات چینی در كشور هستند.
یك مدیر ارشد در صنعت خودرو در این زمینه به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: شاید شركت‌های خصوصی و واردكنندگان از همكاری با چینی‌ها راضی باشند؛ زیرا آنها فقط به دنبال تولید و فروش هستند و دانش فنی اهمیت چندانی برای آنها ندارد، اما دو خودروساز بزرگ كشور كه قبلا با اروپایی‌ها یا نیسان كار كرده‌اند مخالف حضور چینی‌ها هستند.
این مدیر ارشد در كنار اشاره به این موضوع كه چینی‌ها برای ورود به یك كشور دست به انجام هر كاری می‌زنند می‌گوید: سیاست ارزان‌فروشی تنها یكی از راهكارهای چینی‌ها برای حضور در یك بازار است؛ اما قبل از آن، آنها از انجام هر راهكاری چه بسا راهكارهای ناسالم از نظر اقتصادی برای اقناع در جهت حضور در یك كشور استفاده می‌كنند.
او در ادامه با اشاره به اینكه در شرایط فعلی هیچ‌كس موافق حضور چینی‌ها در صنعت خودرو كشور نیست می‌گوید: برای مثال وزیر یكی از مخالفان حضور چینی‌ها در صنعت خودرو است و همیشه به همكاری با خودروسازانی تاكید دارد كه امكان دریافت دانش فنی از آنها وجود داشته باشد، اما با وجود مخالفت وزیر و همچنین با توجه به اینكه او می‌تواند از خودروسازان درخواست كند كه با چینی‌ها همكاری نكنند، این كار را انجام نمی‌دهد؛ زیرا شرایط سخت این روزهای صنعت خودرو را به خوبی درك می‌كند.
به گفته این مدیر ارشد اگرچه یك تلفن به خودروسازان از سوی وزیر كافی است تا جلوی حضور چینی‌ها در صنعت خودرو گرفته شود، اما او به خوبی می‌داند كه خودروسازان در شرایط فعلی راه دیگری ندارند؛ زیرا در شرایطی كه همه ارتباط خود را با خودروسازان قطع كرده‌اند، دست‌كم برای به گردش درآوردن چرخ صنعت راه دیگری جز همكاری با چینی‌ها وجود ندارد.
یك عضو انجمن قطعه‌سازان نیز در رابطه با حضور چینی‌ها و موافقان احتمالی این حضور به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: فعالیت چینی‌ها در كشور موافقی ندارد؛ زیرا برای صنعت خودرو ایران كه سال‌هاست به جمع خودروسازان دنیا پیوسته و با برندهای مطرح نیز همكاری كرده است، همكاری با چینی‌ها نوعی عقب‌گرد به شمار می‌رود.
فرهاد به‌نیا در ادامه با اشاره به اینكه به هر حال چینی‌ها با وجود تمام مخالفت‌ها حالا وارد صنعت خودرو شده‌اند می‌گوید: تنها در یك صورت می‌توان اثر حضور چینی‌ها را به كشور كمرنگ‌تر كرد، این هم در شرایطی ممكن خواهد بود كه خودروسازان طبق سناریویی كه از قبل مطرح كرده بودند اولا طرف‌های چینی را مجبور به سرمایه‌گذاری برای تولید در ایران كنند تا در مسیر مونتاژ نیفتند، دوم اینكه سهم صادراتی خود را در نظر بگیرند و در سومین گام نیز برنامه ساخت داخل این خودروها را مشخص كنند تا دست‌كم قطعه‌سازان از كار بیكار نشوند و تولیدشان ادامه داشته باشد. به‌نیا با اشاره به این راهكارها می‌گوید: اگر این شرایط در همكاری با طرف‌های چینی رعایت شود، اثرات ناگوار چینی‌ها كمتر خواهد شد در غیر این صورت فاجعه‌ای رخ می‌دهد كه می‌تواند تمام صنعت خودرو را به تسخیر خود در بیاورد.
ورودی سخت، حضوری ماندگار
یك مدیر ارشد نیز در ادامه با اشاره به اینكه چینی‌ها در ابتدا به دلیل وجود این باور كه محصولات چینی بی‌كیفیت هستند برای ورود به هر كشوری با مشكل همراه هستند می‌گوید: همیشه ورود چینی‌ها به یك كشور به دلیل بی اعتماد بودن افكار عمومی نسبت به آنها دشوار است، اما به محض اینكه وارد بازاری شوند آن را به كلی تسخیر می‌كنند، مانند اتفاقی كه برای صنعت پوشاك اروپا افتاد، چینی‌ها پس از ورود به بازار اروپا تمام صنعت پوشاك را در آنجا به تسخیر خود درآوردند. این مدیر ارشد با ذكر مثالی كه یاد شد عقیده دارد با توجه به تمام این مسائل كسی نیست كه موافق ورود چینی‌ها باشد.
او در دامه می‌گوید: البته در شرایطی كه همه به‌نوعی ارتباط خود را با خودروسازان ایرانی قطع كردند، همكاری با خودروسازان چینی تنها گزینه پیش رو بود، اما واقعیت این است كه نباید بیش از اندازه به چینی‌ها بها بدهیم زیرا آنها در ابتدا با سیاست ارزان‌فروشی وارد می‌شوند سپس بازار و تولید را به دست می‌گیرند و بعد از آنكه جای پای خود را محكم كردند، محصول خود را با هر قیمتی كه بخواهند ارائه خواهند داد.
مخالفت و موافقت بی‌معنا است
در شرایطی كه ورود خودروهای چینی به ایران موافقان و مخالفانی در میان فعالان بخش خصوصی، واردكنندگان و همچنین خودروسازان و مسوولان دارد؛ یك كارشناس مسائل اقتصادی عقیده دارد اصولا مخالفت یا موافقت با حضور یا عدم حضور چینی‌ها در كشور كار صحیحی نیست.
سعید لیلاز در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: ما چون شرایط اقتصادی سالمی نداریم عده‌ای با ورود خودروسازی از چین موافقت می‌كنند و عده‌ای مخالفت، درصورتی‌كه این شیوه اشتباه است و در واقع این مصرف‌كننده است كه باید تعیین كند خودرویی وارد بازار شود یا خیر. به عقیده لیلاز در واقع این دولت است كه باید زمینه را برای فعالیت رقابتی در صنعت و بازار خودرو فراهم آورد، به گونه‌ای كه خودروساز بر اساس اصل رقابت و تقاضا، محصولی را برای تولید انتخاب كند.
او در ادامه می‌گوید: در حال حاضر بحث‌های فراوانی در رابطه با حضور چینی‌ها وجود دارد و همه مخالف ورود چینی‌ها هستند، اما واقعیت این است كه تولیدكننده در این میان گناهی ندارد زیرا او هم در فضایی بسته كار می‌كند و خود را با توجه به شرایط اقتصادی روز تنظیم می‌كند.
این كارشناس مسائل اقتصادی می‌گوید: دولت اگر از حضور چینی‌ها در صنعت خودرو ناراضی است بهتر است نگاهی به عملكرد خود در زمینه فراهم كردن فضای فعالیت خودروسازان بیندازد، دولت اگر از نوع همكاری خودروسازان با چینی‌ها رضایت ندارد باید در قوانین و مقررات خود بازنگری كند؛ زیرا فعالیت‌های فعلی خودروسازان در چارچوب قوانین و شرایط فعلی شکل می‌گیرد.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.