درخواست تغییر مبنای قیمت گذاری / با اتان مثل متان برخورد شود

بورس24 : در ماه‌های پایانی سال گذشته بود که مدیریت هلدینگ خلیج فارس اعلام نمود که سهام شرکت پلیمر آریاساسول تا پایان سال 98 در بازار بورس و اوراق بهادار عرضه خواهد شد. با این حال با توجه به شیوع ویروس کرونا و بروز نوسانات و اختلالات جدی در بازارهای جهانی، قیمت نفت برنت حتی به زیر 10 دلار بر بشکه نیز سقوط کرد که طی بیست سال گذشته بی‌سابقه بود.

پس از بروز نوسانات عجیب بازارهای جهانی محصولات نفتی و پتروشیمی، تصمیم بر آن شد که عرضه سهام آریاساسول به زمان مناسب‌تری موکول گردد. پس از گذشت حدود دو ماه از سال 99 و بازگشت آرامش نسبی به بازارهای جهانی انرژی و رسیدن قیمت نفت برنت به بالای سی دلار در هر بشکه، مجددا زمزمه‌های عرضه اولیه آریاساسول به گوش رسید.  در آخرین خبر نیز مهندس امیرحسین بحرینی، مدیر عامل آریاساسول، روز چهارشنبه 7 خرداد را به عنوان زمان قطعی عرضه اولیه 5 درصد سهام آریاساسول اعلام کرد و در نهایت اطلاعیه عرضه اولیه این سهم برای آن تاریخ اعلام عمومی شد.

هرچند در این بین یک موضوع دیگر نیز به دغدغه‌ای برای سرمایه‌گذاران بورسی تبدیل شده است. در فروردین ماه، نرخ اتیلن مبادله شده بین شرکت‌های پتروشیمی ایران که توسط انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی به تمامی شرکت‌های تولید کننده و مصرف کننده اعلام می‌شود، هنوز ابلاغ نشده است. با توجه به اینکه شرکت پلیمر آریاساسول تولیدکننده یک میلیون تن اتیلن در سال بوده و حدود 400 هزار تن از این محصول را به سایر شرکت‌های پتروشیمی کشور می‌فروشد، از این رو نگرانی‌هایی برای سرمایه‌گذاران خرد به وجود آمده است. از این رو در بورس24 تصمیم گرفتیم با دکتر سید علی حسینی، مدیر عامل شرکت پتروشیمی مهر که یکی از مصرف‌کنندگان بزرگ اتیلن در کشور است صحبت کنیم و نظرات ایشان را در خصوص نرخ اتیلن جویا شویم.

لطفا در خصوص مبانی قیمت‌گذاری اتان و اتیلن در ایران توضیحاتی را ارائه فرمایید.

با سلام و ضمن عرض تشکر، به استحضار می‌رساند که قیمت‌گذاری خوراک اتیلن بین‌مجتمعی شرکت‌های پتروشیمی کشور، بر اساس فرمولی که در جلسه تعیین قیمت فروش داخلی اتیلن مورخ 13 دی ماه 94در محل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی و با حضور تمامی نمایندگان شرکت‌های داخلی عرضه‌کننده و خریدار اتیلن مصوب شد، محاسبه می‌گردد.

 از تاریخ صورت جلسه مذکور انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی، بر اساس بندهای مندرج در صورتجلسه اقدام به محاسبه ماهیانه قیمت اتیلن نموده و آن را تا روز دهم ماه بعد، به تمامی مجتمع‌های پتروشیمی ذینفع اعلام نموده است. اهم موارد قید شده جهت محاسبه نرخ اتیلن فوب خلیج فارس بر اساس صورتجلسه مذکور به شرح زیر است:

1. مبنای قیمت فروش داخلی اتیلن، قیمت‌های فوب خلیج فارس خواهد بود.
2. با توجه به عدم وجود اطلاعات قیمتی فوب خلیج فارس برای اتیلن در نشریه‌های بین‌المللی، قیمت اتیلن فوب خلیج فارس می‌بایست برآورد گردد.
3. مبنای برآوردی قیمت فوب خلیج فارس اتیلن، قیمت‌های CFR سه بازار آسیای جنوب شرقی، آسیای شمال شرقی و اروپای غربی (بر اساس نشریه ICIS) و با نسبت تاثیر مساوی و پس از کسر هزینه‌های حمل تا منطقه خلیج فارس است.

بر این اساس از تاریخ مذکور تا پایان سال 98 انجمن صنفی به عنوان امین شرکت‌های ذینفع، به طور مرتب قیمت‌های فوب خلیج فارس اتیلن را به صورت ماهانه محاسبه و اعلام می‌نمود و طی چهار سال گذشته، هیچ گونه اعتراضی نسبت به محاسبات و ابلاغیه‌های انجمن صنفی از سوی شرکت‌های ذینفع وجود نداشته است.

قیمت‌گذاری اتان نیز بدین صورت است که وزارت نفت به عنوان متولی اصلی تولید و توزیع نفت و گاز در کشور و مسئول قیمت‌گذاری داخلی محصولات بالادستی، در سال95 فرمول قیمت‌گذاری اتان تحویلی از سوی شرکت‌های دولتی وابسته به وزارت نفت به شرکت‌های پتروشیمی را ابلاغ نمود. بر مبنای فرمول وزارت نفت قیمت اتان بر اساس میانگین قیمت سبدی از محصولات پلی‌اتیلنی و قیمت نفتا تعیین شده است. نکته حائز اهمیت آن است که قیمت اتان دارای سقف و کف است و در پایین‌ترین قیمت‌های جهانی نفت، قیمت اتان 220 دلار بر تن و در بالاترین قیمت‌های جهانی نفت نیز قیمت اتان به 400 دلار بر تن خواهد رسید. منطق وزارت نفت برای تعیین کف قیمت 220 دلاری آن بوده که در صورتی که قیمت اتان کمتر از 220 دلار بر تن باشد، تزریق گاز اتان به شبکه خط لوله سراسری گاز برای مصارف خانگی یا تولید برق در نیروگاه‌ها به صرفه‌تر خواهد بود. همچنین منطق وجود سقف قیمتی نیز مشوقی برای سرمایه‌گذاران جدید است تا نرخ بازگشت سرمایه طرح‌های جدید که از خوراک اتان استفاده می‌کنند، تضمین شود.

اخیرا شایعه‌هایی مبنی بر تغییر مبانی قیمت‌گذاری اتیلن از سوی انجمن صنفی به گوش رسیده است. لطفا در این خصوص شفاف‌سازی فرمایید.

توافق نحوه محاسبه نرخ اتیلن عملا به اتفاق آرای تمامی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این محصول حاصل شده و انجمن صنفی صرفا به عنوان امین طرفین این توافقنامه را تصدیق کرده است.  بر این مبنا لازم است هر گونه تغییری در مفاد این توافق از جمله فرمول محاسبه قیمت با توافق کلیه طرفین صورت گیرد و تا آن زمان انجمن به عنوان امین طرفین ملزم به اجرای مفاد صورتجلسه قدیم می‌باشد.

انجمن صنفی به رغم وجود سوابق درخشان به عنوان حافظ منافع شرکت‌های پتروشیمی و ایفای نقش امین در حل اختلافات بین شرکتی، با این حال هیچگونه صلاحیت و شأنیتی برای قیمت‌گذاری، قانون گذاری و تفسیر و تغییر قوانین گذشته ندارد و حتی حضور انجمن در توافقنامه سال 94 قیمت‌گذاری اتیلن از لحاظ حقوقی صرفا به عنوان امین بوده است. حتی رویه عملی وزارت نفت برای قیمت‌گذاری خوراک بین مجتمعی پتروشیمی، نشانگر این موضوع است که وفق قوانین و مقررات حاکم خود را صالح به ورود به موضوع قیمت‌گذاری خوراک بین مجتمعی نمی‌داند. مضافا هرگونه تغییر در فرمول محاسبه نرخ اتیلن صرفا یا با توافق همگی ذینفعان و یا تصویب مراتب در مجلس شورای اسلامی می‌باشد.

با این حال به شخصه کاملا بعید می‌دانم که انجمن صنفی دست به کاری غیر قانونی زده و بر خلاف روال پیشین، نرخی غیر قانونی را به عنوان قیمت اتیلن فروردین ماه اعلام کند.

نظر شما در خصوص فرمول فعلی قیمت‌گذاری داخلی اتیلن چیست؟

فرمولی که در سال 94 میان تمامی شرکت‌های تولیدکننده و مصرف‌کننده اتیلن به توافق رسید، بر اساس قیمت هاب‌های جهانی این محصول بوده و منعکس کننده واقعیات بازارهای جهانی می‌باشد. با توجه به شیوع ویروس کرونا و کاهش چشمگیر قیمت نفت، متعاقبا قیمت محصولات پتروشیمی نیز دستخوش تحولات جدی شده و کاهش سنگینی را تجربه نموده است. ولی این شرایط برای تمامی تولیدکنندگان دنیا به وجود آمده و همانطور که طی هفته‌های گذشته شاهد بودیم، قیمت نفت WTI حتی به زیر صفر نیز رسید. این امر که در حال حاضر تولید اتیلن برای شرکت‌های پتروشیمی الفینی زیان‌ده است، به نوعی منعکس کننده واقعیات بازارهای جهانی است و این روند قطعا پایدار نخواهند ماند.

نکته حائز اهمیت در این خصوص آن است که مبانی قیمت‌گذاری اتیلن در ایران کاملا منطبق با روند قیمت‌های جهانی است، اما فرمول قیمت‌گذاری اتان که خوراک اصلی تولید اتیلن است ارتباطی به قیمت‌های جهانی نداشته و دارای کف و سقف است؛ به این منظور که در پایین‌ترین قیمت‌های نفت نیز حداقل قیمت اتان 220 دلار بر تن است و در بالاترین قیمت‌های نفت نیز حداکثر قیمت اتان 400 دلار بر تن است. از این رو زیان‌ده شدن تولید اتیلن را نباید از چشم فرمول قیمت‌گذاری اتیلن دید، بلکه مشکل فرمول قیمت‌گذاری اتان است که توسط وزارت نفت به شرکت‌های پتروشیمی ابلاغ شده است.

فرمول قیمت‌گذاری اتانِ ابلاغ شده توسط وزارت نفت، که بر اساس قیمت‌های جهانی نفتا و پلی‌اتیلن طرح‌ریزی شده است، نمی‌تواند به خوبی نمایانگر تحولات بازار نفت و گاز باشد. لذا پیشنهاد می‌شود که وزارت نفت به عنوان متولی تحویل خوراک اتان به شرکت‌های پتروشیمی، در قیمت‌گذاری اتان تجدید نظر اساسی نموده و قیمت اتان تحویلی به پتروشیمی‌ها را نیز همچون قیمت‌گذاری متان که به هاب‌های بین‌المللی همچون هنری هاب متصل است، به هاب‌های جهانی مانند مونت بلویو مرتبط کند تا در نوسانات بازار، شرکت‌های پتروشیمی با سود یا زیان‌های غیر منطقی مواجه نشوند.

به نظر شما ایجاد شائبه‌های تغییر قیمت‌گذاری اتیلن از کجا نشات گرفته است؟

از آنجا که در سالیان پیش تمامی شرکت‌های پتروشیمی دولتی بوده و زیر پرچم شرکت ملی صنایع پتروشیمی اداره می‌شدند، این تفکر ایجاد شده که شرکت‌ها می‌بایست در هر زمانی سودده باشند. با این حال نباید برخلاف سیاست‌های کلی اصل 44  قانون اساسی گرفتار دام تفکر دولتی شد که فارغ از شرایط بازار، شرکت‌ها همواره می‌بایست سودده باشند و در صورت زیان‌ده بودن، می‌بایست قوانین را تغییر دهند.

همچنین در یک قضیه رسیدگی به تعارض منافع که دارای ذینفعان غیر هم سو می‌باشد، نمی‌بایست مرجع رسیدگی کننده به موضوع، خود یکی از ذینفعان بوده و یا شائبه جانبداری از یکی از آنان را به وجود آورد. فلذا در صورتی که انجمن صنفی نباید نسبت به حمایت یک جانبه از هلدینگ‌های پتروشیمی به علت حضور حداکثری آن هلدینگ‌ها در هیئت مدیره آن انجمن اقدام کند و حقوق سایر شرکت‌ها را مد نظر قرار ندهد.

نظر شما در خصوص نرخ واقعی اتیلن فروردین ماه چیست؟

محاسبه نرخ اتیلن داخلی بر اساس فرمول مصوب موجود دارای دو بخش اصلی است؛ یک، قیمت‌های اتیلن منتشر شده در نشریه ICIS برای سه منطقه شمال شرق آسیا، جنوب شرق آسیا و اروپا و دو، استعلام هزینه‌های حمل اتیلن از سه منطقه ذکر شده تا خلیج فارس. بخش اول محاسبه اتیلن که کاملا شفاف است و هیچگونه ابهامی در آن وجود ندارد؛ چرا که قیمت‌های اتیلن در مجله ICIS به صورت هفتگی منتشر شده و همگان به این قیمت‌ها دسترسی دارند. بخش دوم محاسبه نرخ که به دست آوردن هزینه‌های حمل می‌باشد نیز بر اساس استعلامات صورت گرفته توسط انجمن صنفی به دست می‌آید. شایان ذکر است که با توجه به شیوع کرونا و کاهش تقاضای محصولات پتروشیمی و و افزایش اهمیت ذخیره‌سازی محصولات برای عرضه در ماه‌های آتی، قیمت مخازن ذخیره‌سازی و همچنین نرخ کرایه حمل کشتی‌های حمل محصولات در ماه‌های اخیر به شدت افزایش یافته است و در نتیجه برای محاسبه نرخ فوب خلیج فارس می‌بایست ارقام بسیار بالاتری نسبت به ماه‌های گذشته را به عنوان هزینه حمل در نظر گرفت. لذا هزینه‌های حمل مورد استفاده جهت نرخ اتیلن فوب خلیج فارس در فروردین ماه می‌بایست نسبت به اسفند ماه افزایش قابل ملاحظه‌ای پیدا کند. بر این اساس قیمت اتیلن فوب خلیج فارس در فروردین ماه می‌بایست بین 230 تا 275 دلار بر تن باشد.