مرگ گاهی اوقات غیرمنتظره است! مانند وقتی که راننده‌یی خواب آلوده، ماشینش را به دیوار می‌کوبد. خواب آلودگی، علت بسیاری از حوادثی است که در کشور رخ می‌دهد.
به گزارش روزنامه تعادل؛ البته بروز حوادث، تنها مشکل خواب آلوده بودن نیست. کارمندانی که سطح هوشیاری کمتری دارند، کارایی پایین‌تری نیز خواهند داشت و این به معنای افزایش هزینه‌های اجتماعی است. اما چه عواملی باعث خواب‌آلودگی می‌شوند؟ یکی از این عوامل اختلالات خواب است و این اختلالات مساله‌یی است که در گفت‌وگو با متخصصان راینولوژی بررسی شده است .
ساعت 6 صبح است. از خواب بیدار شده‌ام که خود را به «پنجمین کنگره بین‌المللی انجمن راینولوژی ایران» برسانم، اما کسلم و خوابم می‌آید. تا حدی که ترجیح می‌دهم دوباره به رختخواب برگردم و با یک ساعت تاخیر برای پوشش کنگره از خانه خارج شوم. درحالی که به سمت کنگره روانه‌ام، کسلی و خواب‌آلودگی نیز با من همراه است. مدام خمیازه می‌کشم و تا حدی هم گیجم. سردرد خفیفی نیز میهمان سرم شده است. کنگره در سالن رازی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار می‌شود که راه رسیدن به آن طولانی و دشوار است. با خستگی به کنگره می‌رسم و سرفصل‌های آن را جویا می‌شوم. مواردی که در این کنگره به آن پرداخته می‌شود، بسیار است و تنوع گسترده‌یی دارد؛ از بیماری‌های گوش گرفته تا اعمال جراحی زیبایی. اما یک عنوان، نظرم را جلب می‌کند. عنوانی که احتمالا توصیف‌گر شرایط حال حاضر من است و همین علتی می‌شود که از میان تمام عناوین کنگره این موضوع را برای پرداختن یک گزارش انتخاب کنم. موضوعی که بعد از کمی کنکاش، اهمیت تعجب‌برانگیزش را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که حتی می‌تواند برای مرگ، علتی غیرمنتظره باشد؛ اختلالات خواب.
وقتی اکسیژن به مغز نمی‌رسد
کسانی که با زبان لاتین آشنا باشند، خواهند فهمید که راینولوژی علمی است که با بینی ارتباط دارد. این علم که شاخه‌یی از طب است، تمام موارد مربوط به درمان بینی و محیط اطرافش را در برمی‌گیرد. حتی پزشکان گوش و حلق و بینی نیز دانش‌آموخته راینولوژی به حساب می‌آیند. حوزه علوم مرتبط با راینولوژی بسیار گسترده است، به‌طوری که از جراحی‌های زیبایی بینی تا درمان ضایعات لایه‌های پایینی مغز را در برمی‌گیرد. این حوزه گسترده باعث شده که عناوین کنگره زیاد و حتی در نگاه اول بی‌ربط به یکدیگر باشند. از میان تمام این عناوین، من اختلالات خواب را انتخاب می‌کنم و به سراغ آن دسته از پزشکان می‌روم که در این باره تخصص دارند. اختلالات خواب یا Sleep Disorders دسته‌یی مشکلات هستند که در هنگام خواب یا در اثر خواب برای شخص پیش می‌آید. علل این اختلالات از عوامل روانی تا مشکلات تنفسی متغیر است، اما آنچه بیشتر اهمیت دارد و به آن پرداخته می‌شود، عللی است که می‌تواند توسط راینولوژی درمان شود. وقتی کسی تحت تاثیر اختلالات خواب است، در هنگام خوابیدن اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و این مساله باعث می‌شود در یکی از مراحل خواب که فرد در آن کابوس می‌بیند، باقی بماند. اشخاص مبتلا به این عارضه، بعد از بیدارشدن دچار احساس کسلی، بی‌حوصلگی و خواب‌آلودگی هستند. این مساله، یک معنای واضح و مشخص دارد؛ کارایی آنها کاهش می‌یابد!
خوابشان می‌آید، پس کار نمی‌کنند
فریبا معینی‌پور، پزشکی ایرانی است که در یکی از کشورهای اروپایی ساکن است و برای شرکت در کنگره انجمن راینولوژی به ایران سفر کرده است.
او در مورد اختلالات خواب و تاثیر آن بر فرد، می‌گوید: «تحقیقات نشان داده کسانی که از خواب کافی و مناسب برخوردار نیستند، از کارایی بسیار پایین‌تری در محل کار برخوردارند.»اختلالات خواب می‌تواند باعث عوارضی مانند سردرد، کاهش سطح هوشیاری، اضطراب و پرخاشگری شود و این عوامل، کیفیت کار کارمند را پایین خواهد آورد. به گفته معینی‌پور، پزشکان متخصص راینولوژی در اروپا توانسته‌اند با درمان اختلالات خواب، میزان کار مفید در دفتر کار را برای هر فرد از 6ساعت و 10دقیقه، به 7ساعت و 20دقیقه ارتقا دهند. این موضوع، نقش درمان این اختلالات را در بهبود وضعیت کاری کارمندان نشان می‌دهد. «هیچ رییسی، کارمند خواب‌آلوده نمی‌خواهد.»اهمیت این موضوع، هنگامی آشکارتر می‌شود که بدانیم چند درصد از جمعیت، از اختلالات خواب رنج می‌برند. طبق آماری که این پزشک متخصص ارائه می‌کند، 26درصد جمعیت اروپایی مبتلا به عوارض اختلالات خواب هستند و این یعنی 26درصد اروپایی‌ها هنگام کار چرت می‌زنند. بعد از دانستن این واقعیت، چشم ما بر یک واقعیت اقتصادی‌تر باز می‌شود؛ اختلالات خواب برای جامعه هزینه‌آفرین است! یا به عبارت دیگر، با درمان این اختلالات می‌توان از هزینه‌های اجتماعی زیادی پیشگیری کرد. البته این اختلالات، تنها بر میزان کارایی افراد تاثیرگذار نیست و عوارضی دارد که چه بسا مهم‌تر و هزینه‌آفرین‌تر باشند. به گفته معینی‌پور بسیاری از حوادثی که درمحیط کاری رخ می‌دهد، به خاطر خواب‌آلودگی و کاهش هوشیاری کارگران است، این یعنی یک خواب کوتاه در محیط کاری، می‌تواند به خوابی ابدی تبدیل شود.
خوابی که خطر مرگ دارد
ایرانی‌ها تا چه اندازه درخطرند؟ این سوال را از رییس کنگره بین‌المللی انجمن راینولوژی ایران می‌پرسم. ابراهیم رزم‌پا درجواب می‌گوید که مانند بسیاری دیگر از اطلاعات پزشکی، در ایران آمار مشخصی در مورد تعداد مبتلایان به عوارض اختلالات خواب وجود ندارد. اما یک نکته مشخص است: بسیاری از ایرانیان بدون آنکه خود بدانند، به این عوارض مبتلا هستند. رزم‌پا این ناآگاهی را بسیار خطرناک توصیف می‌کند. چراکه کاهش هوشیاری، باعث بروز حوادث کاری می‌شود که می‌تواند حتی جان فرد را نیز درخطر بیندازد. این مساله، درمورد افرادی که با جان دیگران سروکار دارند، مهم‌تر است. به عنوان مثال گیجی و خواب‌آلودگی یک پزشک یا پرستار، می‌تواند جان بیمار را به خطر بیندازد. یا یک راننده اتوبوس خواب‌زده، ممکن است چند 10نفر را با خود به ته دره ببرد. این عضو انجمن راینولوژی، راهکار گریز از چنین خطراتی را انجام یک غربالگری ملی می‌داند. اگر تمام شهروندان برای شناسایی مبتلایان به اختلالات خواب معاینه شوند، می‌توان از بسیاری از این حوادث جلوگیری کرد. اما متاسفانه هیچ نشانه‌یی از اینکه چنین برنامه‌یی وجود داشته باشد، دیده نمی‌شود. رزم‌پا می‌گوید که اطرافیان هر فرد می‌توانند این اختلالات را در او تشخیص دهند. نشانه‌هایی مانند خر و خر هنگام خواب و قطع تنفس چند ثانیه‌یی یا آپنه نشانگر وجود اختلالات خواب درفرد است. همچنین نشانه‌های ظاهری می‌تواند یکی از راه‌های تشخیص باشد؛ افرادی با وزن بالا، گردن کوتاه، زبان بلند و نشانه‌هایی از این دست بیشتر از سایرین در معرض خطر هستند. البته چنین راهکارهایی، جایگزین اقدامات ملی نخواهد شد. رزم‌پا معتقد است که دولت با اجرای غربالگری، جدای از کاهش اختلالات، یک عامل موثر در بهبود وضعیت اقتصادی کشور خواهد بود. «دولت می‌تواند با اجرای این طرح، هزینه‌های مالی و اجتماعی کشور را کاهش دهد و این در نهایت به نفع اقتصاد خواهد بود.»
پیشگیری بهتر از درمان است
بعد از گشت و‌گذاری یک یا دوساعته میان نشست‌های تخصصی این کنگره، متوجه شدم که اختلالات خواب می‌تواند هزینه‌زا باشد و بسیاری به آن مبتلا هستند، اما خود خبر ندارند. حال سوالی پیش آمده که باید باقی وقتم را با جست‌وجو برای یافتن پاسخ آن بگذرانم؛ راه‌های درمانی این اختلالات چیست و چقدر هزینه‌بر است؟
جست‌وجو مرا به رییس انجمن راینولوژی می‌رساند. بیژن نقیب‌زاده اینگونه جواب می‌دهد: «اختلالات خواب سه سطح دارد و بسته به اینکه کدام سطح از اختلال بروز کرده، روش‌های درمان متفاوت است. یکی از این روش‌ها استفاده از نوعی ماسک اکسیژن درخواب است. دیگری استفاده از دستگاهی به اسم CPAP است که فشار اکسیژن ورودی به مغز را افزایش می‌دهد. راهکار آخر نیز جراحی است. نقیب‌زاده، هیچ اطلاعاتی درباره قیمت این روش‌های درمانی نمی‌دهد، صرفا می‌گوید که این قیمت‌ها قطعا براساس تعرفه‌های ابلاغی وزارت بهداشت است. گویا بعد از موج حمله‌ها به پزشکان، چشم آنها از قیمت و قیمت‌دهی ترسیده است. البته رییس انجمن راینولوژی به یک مساله اشاره می‌کند؛ درمان اختلالات خواب، بسیار کم‌هزینه‌تر از تحمل آن است. زیرا این اختلالات، جدای همه مواردی که پیش‌تر ذکر شد، می‌تواند علتی تشدید‌کننده برای سایر بیماری‌ها، مانند بیماری‌های قلبی عروقی باشد. نقیب‌زاده نهایتا می‌گوید که این مساله درکشورهای اروپایی بیشتر مورد توجه است و در ایران، چند سالی است که مطرح شده، اما درهمین مدت بسیار برای درمان آن مطالعه شده است. آخرین سطور این گزارش را درحالی می‌نگارم که چشمانم نیمه بسته است و خواب سعی دارد بر من چیره شود. درحالی که خمیازه می‌کشم، از خود می‌پرسم که اگر خواب‌آلوده نبودم، این گزارش بهتر از آب درمی‌آمد و تصمیم می‌گیرم برای تشخیص اختلالات خواب به یکی از کلینیک‌های مختص این مساله مراجعه کنم. اما درمان من، دردی را از جامعه دوا نمی‌کند و حتی اگر من خواب‌زده نباشم، همچنان کمبود یک غربالگری ملی در این زمینه حس می‌شود. باید دید که آیا دولت برای این مساله برنامه‌یی دارد یا چشمان خود را بر اختلالات خواب خواهد بست؟
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.