محدودیت صندوق ها مانع توسعه بازار سرمایه است

بورس24 : از تشکیل صندوق های سرمایه گذاری کمتر از یک دهه در اقتصاد ایران می گذرد، این صندوق ها با هدف توسعه بازار بدهی تشکیل شده اند تا راه های جدیدی در تامین مالی نهادهای مالی باز شود و اقتصاد ایران از بانک محور بودن کمی خارج شود. این عملیات اجرایی شد و در حال حاضر بیش از صد صندوق سرمایه گذاری در بازار سرمایه ایران فعالیت می کند.

چندی پیش به دلیل بحران سیستم بانکی و نرخ های سود بالایی که آن نیز به دلیل رقابت منفی در سیستم پولی کشور به وجود آمده بود، تصمیمی بر کاهش نرخ سود بانکی گرفته شد تا بانک ها از منجلابی که به سمت آن می رفتند دور شوند. اما متاسفانه وضعیت نقدینگی بانک ها به گونه ای بود که از صندوق های سرمایه گذاری به عنوان مسکنی برای درد خود و جذب نقدینگی استفاده می کردند. این موضوع مورد توجه بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر بانک ها قرار گرفت و در نهایت باعث شد که صندوق ها نیز عملا نظارت خود را به بانک مرکزی بدهند هر چند در ظاهرامر، موضوع دیگری گفته می شود و نظارت صندوق های سرمایه گذاری بر عهده سازمان بورس است. در این میان صندوق های با درآمد ثابت نیز که قبلا نرخ سود ثابتی را برای دارندگان یونیت خود اعلام می کردند طبق قوانین جدید و پی در پی وضع شده نمی توانند نرخ ثابت به مشتریان خود اعلام کنند. به نظر می رسد آتش اشتباه نرخ بالای سود بانکی دامن صندوق های با درآمد ثابت را گرفته و آن ها کم کم نیز مجبور می شوند نرخ هایی مشابه با بانک ها و نه بیشتر از آن ها به مشتریان خود اعلام کنند. مشکل سیستم بانکی آنقدر زیاد بوده که صندوق های سرمایه گذاری نیز برای حمایت و رفع مشکل آن ها باید از اقدامات خود دست بکشند. چه بسا در آینده شاهد ممنوعیت های جدیدتر باشیم.

علی اسلامی بیدگلی کارشناس بازار سرمایه و اقتصاد در گفت و گو با بورس24 در خصوص نقش صندوق های سرمایه گذاری در بازار سرمایه و وضع قوانین جدید بر آن ها گفت: مطابق با قانون اوراق بهادار صندوق های سرمایه گذاری حتی با درآمد ثابت آن ها مجوز فعالیت خود را از سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر می گیرند. در نتیجه این صندوق ها ابزار بازار سرمایه به حساب می آیند. نقش این ابزارها می تواند به گونه ای باشد که برای توسعه بازار سرمایه مفید باشند.

وی ادامه داد: آن چه که مشخص است این است که طبیعتا صندوق های سرمایه گذاری سرمایه گذاران خاص خود را می طلبند و کسانی که اقدام به سرمایه گذاری در این صندوق ها می کنند باید از ریسک پذیری خاص خود برخوردار باشند.

وی افزود: اتفاقی که اخیرا در مورد صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت و لازمه مجوز از بانک مرکزی افتاد به دلیل است که بانک مرکزی احساس می کند این صندوق ها به جای اینکه به هدف اصلی خود یعنی توسعه بازار سرمایه اقدام کنند به ابزار کمکی بازار پول برای افزایش نرخ بهره بانک ها تبدیل شده اند. اما باید گفت کماکان این صندوق ها زیر نظر سازمان بورس فعالیت می کنند.

وی تاکید کرد: به نظر می رسد به جای آنکه الزام اخذ مجوز از بانک مرکزی برای تاسیس صندوق های با درآمد ثابت گذاشته شود، بهتر بود بانک مرکزی با روش دیگری برای شرکت های زیرمجموعه بانک ها قوانینی را تصویب می کرد به گونه ای که این قوانین و محدودیت ها اثرش را بر روی ابزارهای بازار سرمایه نگذارد.

وی تصریح کرد: به طور قطع بخش نامه اخیر بانک مرکزی مانع جدی برای توسعه بازار سرمایه است و همان طور که گفته شد شاید بهتر بود از روش های دیگری به جز این برای اصلاح عمکلرد صندوق های سرمایه گذاری استفاده می شد. چرا که نفس وجودی بازار سرمایه تامین سرمایه ها هستند و این نهادها نیز نیاز به ابزارهای متعددی برای توسعه دارند؛ چنانچه فرآیند اخذ مجوزهای آن ها دچار پیچیدگی شوند توسعه بازار سرمایه ما نیز با مشکل رو به رو خواهد شد.

اسلامی بیدگلی خاطر نشان کرد: بخش نامه جدید بانک مرکزی برای اخذ مجوز صندوق های سرمایه گذاری مشمول تمام صندوق ها شده و دلیلی وجود ندارد که حتی صندوق های مختلط و سهام را نیز تحت تاثیر قرار دهد. بانک مرکزی باید تلاش کند که نهادهای تحت نظارت خود را کنترل کند و به نظر می رسد که نیاز به بازنگری دارد.

وی تاکید کرد: اما طبیعتا آن چه که واضح است این است که این صندوق ها هم باید تلاش کنند که مطابق با قوانین و به سوی اهداف خود گام بردارند و عملکرد آن ها هم نیاز به اصلاح دارد. آن چه که واضح است در خصوص نرخ بهره باید اقدامات اساسی صورت گیرد و صندوق ها به تنهایی نمی توانند منجر به تعادل نرخ بهره شوند.

وی توضیح کرد: چه بسا که بازدهی بسیاری از صندوق ها تنها ناشی از سپرده گذاری در بانک ها نبوده و بخشی از بازدهی صندوق ها به دلیل سرمایه گذاری در اوراق بدهی و سهام است در نتیجه می طلبد که این صندوق ها به دلیل جذب زیسک بیشتر بازدهی بیشتری داشته باشند. همان طور که گفته شد ما برای توسعه بازار سرمایه ها به توسعه و حمایت از تامین سرمایه ها و ابزار آن ها داریم. این مصوبه اقدامات آن ها را محدود می کند.

علی اسلامی بیدگلی تاکید کرد: متقابلا تامین سرمایه ها هم نباید باعث عدم تعادل نرخ بهره و سیاست های کلان بانک مرکزی شوند، چرا که بانک مرکزی تلاش بیشتری برای کاهش نرخ سود کرده و نباید این تلاش های بانک مرکزی را نادیده گرفت.

وی تصریح کرد: منابعی که که توسط صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت گردآوری می شود بخش عمده ای از آن ها در سپرده های بانکی و بخشی در اوراق بدهی و بخشی نیز بسته به نوع صندوق ها در سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس سرمایه گذاری می شوند به نظر می رسد که بانک مرکزی باید بخش حوزه بانکی صندوق ها را برای کنترل نرخ بهره تحت نظر بگیرد.

این کارشناس اقتصادی بیان داشت: نهاد ناظر صندوق های سرمایه گذاری سازمان بورس بوده و باید باشد. البته که بانک مرکزی این حق را دارد برای شرکت های سرمایه پذیر بانک ها قوانینی را داشته باشد و چنانچه تامین سرمایه ای جزو شرکت های سرمایه پذیر بانک ها باشند را می تواند تنها تحت نظر بگیرد.