آغاز پذیره نویسی جذاب یک صندوق با درآمد ارزی

بورس24 : در آستانه پذیره نویسی صندوق "هم ارز"، نخستین صندوق سهامی شرکتهای صادرات محور و با درآمد ارزی به سئوالات مهم در خصوص ویژگی‌ها و مختصات این صندوق پاسخ داد.پذیره نویسی واحدهای صندوق "هم ارز" از 25 تا 28 آبان 1404 به مدت 4 روز کاری در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس انجام می‌شود.

محمد حسین عسگری مدیرعامل سبدگردان جام جم در این باره بیشتر توضیح می دهد...

 چرا باید در پذیره نویسی صندوق هم ارز شرکت کنیم؟

 برای اینکه این صندوق، نخستین صندوق سهامی کلاسیک در بازار سرمایه ایران است که با هدف تمرکز بر سرمایه‌گذاری روی سهام شرکت‌های صادرات محور و یا شرکت‌های با درآمد ارزی سرمایه‌گذاری می‌کند. شرکت‌های مذکور عمدتا صادرکننده محصولات و خدماتی هستند که قیمت آنها در بازارهای جهانی تعیین می‌شود، بنابراین ریسک سرکوب قیمت و قیمت گذاری دستوری برای این شرکت‌ها قابل تصور نیست. بخش دیگری از شرکت‌هایی که این صندوق در آنها سرمایه‌گذاری می‌کند، شرکت‌هایی هستند که اهرم عملیاتی نسبت به نرخ ارز دارند، یعنی با افزایش نرخ ارز درآمدهای آنها بیشتر از هزینه‌های آنها رشد می‌کند و در نتیجه با افزایش نرخ ارز حاشیه سود آن‌ها افزایش می‌یابد. دسته بعدی، شرکتهای دارای دارایی‌هایی ارزی بالا هستند. همچنین شرکت‌هایی که علیرغم فروش محصولات در داخل، قیمت محصولات آنها در بورس کالا یا انرژی با قیمت‌های جهانی و با نرخ دلار بازار آزاد معامله می‌شوند نیز بخش دیگر شرکت‌های هدف سرمایه‌گذاری در صندوق هم‌ارز هستند. در ضمن با توجه به هدف این صندوق در تعقیب نرخ ارز، بخش دیگری از منابع این صندوق هم صرف سرمایه‌گذاری در گواهی‌های سپرده کالایی از جمله طلا، نقره و زعفران یا اوراق مرابحه ارزی خواهد شد.

اساسا چرا پورتفوی این صندوق باید روی سهام شرکت های صادراتی و با درآمد ارزی متمرکز باشد؟

 نرخ ارز یکی از مهم ترین پارامترهای اقتصادی در کشور می‌باشد. این تاثیرپذیری پس از تحریم‌های اعمالی در چندین سال گذشته و محدودیت دسترسی به منابع ارزی تشدید هم شده است. از طرف دیگر با نگاهی به روندهای قیمتی در بازار سرمایه ایران ملاحظه می شود که جهش های ارزی عمدتا محرک اصلی رشدهای بازار سرمایه در سال‌های گذشته بوده اند. لذا با توجه به موارد فوق الذکر همچنین مطالعات انجام شده در خصوص مقایسه بازدهی سهام شرکت‌های هدف صندوق هم‌ارز با بازدهی شاخص کل در سال‌های گذشته، می‌توان انتظار داشت سرمایه‌گذاری در این صندوق در میان مدت و بلند مدت بازدهی بیشتری در مقایسه با شاخص کل نصیب دارندگان واحدهای صندوق سهامی هم ارز نماید.

با توجه به اینکه بسیاری از صنایع از جمله پتروشیمی جز صنایع صادراتی و با درآمد ارزی به شمار می‌روند همچنین پیشتر صندوق های بخشی متعددی در این صنعت و سایر صنایع تشکیل شده است مزیت صندوق سهامی هم ارز در مقایسه با این صندوق ها چیست؟

 بله درست است در سال‌های گذشته به همت نهادهای مالی، صندوق‌های بخشی متعددی در صنایع مختلف از جمله صنایع پتروشیمی، فلزی، معدنی، دارویی، غذایی و غیره تشکیل شده است، اما مشکل اصلی این صندوق ها آن است که با توجه به ریسک‌های سیستمیک، صندوق‌های مذکور به اخبار، وقایع و اتفاقات مرتبط با آن صنعت حساس هستند و در صورت بروز یک اتفاق تاثیرگذار بر آن صنعت از جمله افزایش نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی، ناترازی انرژی در صنعت فلزات و غیره کل بازده صندوق متاثر می‌گردد. این در حالی است که صندوق سهامی هم ارز یک صندوق سهامی کلاسیک است که به صورت فرابخشی عمل می‌نماید و با توجه به تشکیل سبد متوازن بین صنایع صادراتی و با درآمد ارزی، ریسک کمتری را در مقایسه با صندوق‌های بخشی فعال در حوزه صنایع صادراتی متحمل می‌شود. از طرف دیگر با توجه به ماهیت صندوق‌های بخشی و لزوم فراگیری همه شرکت‌های مذکور در این صندوق‌ها، ملاحظه می شود بسیاری از سهام موجود در صندوق‌های بخشی همچنان مشمول قیمت گذاری دستوری هستند. قاعدتا به واسطه مشکل مذکور خیلی از این صندوق ها نمی توانند بازده بیش‌تری در مقایسه با آن صنعت یا شاخص کل کسب کنند. اما با توجه به عدم وجود محدودیت مذکور برای صندوق هم ارز، انتخاب سهام هر صنعت با توجه به دو اصل صادرات محور بودن شرکت‌ها و فروش محصولات آنها با نرخ جهانی و بدون محدودیت قیمت گذاری دستوری در داخل کشور همچنین درآمد ارزی آنها صورت می‌پذیرد.

با توجه به اینکه خیلی از صنایع بزرگ صادراتی کشور الزام به عرضه ارز خود در داخل با قیمت بازار ارز توافقی دارند (که قیمت آن پایین‌تر از نرخ ارز بازار آزاد است) چگونه می‌توان به بازدهی مناسبی دست یافت؟

 اساسا استراتژی تشکیل پورتفوی در صندوق هم ارز، تقسیم بندی شرکت‌ها به دو دسته اساسی است. دسته اول شرکت‌هایی هستند که در حال حاضر محصولات و خدمات خود را در بازارهای جهانی یا داخل با نرخ دلار بازار آزاد می‌فروشند. این شرکت‌ها همچنین شامل بنگاه‌هایی است که با توجه به تمهیدات بانک مرکزی از شهریور 1404، ارز خود را در تالار دوم مرکز مبادله ارز و طلای ایران به فروش می‌رسانند. این شرکت‌ها عمدتا شرکت‌هایی کوچک‌تر و با ارزش بازار کمتر (به اصطلاح شاخص هم وزنی) می‌باشند. دسته دوم نیز شرکت‌هایی هستند که در حال حاضر همچنان بالاجبار ارز خود را در بازار ارز توافقی با قیمتی پایین تر از قیمت بازار آزاد به فروش می‌رسانند. تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که با توجه به تشدید تحریم‌ها و اعمال محدودیت‌های بیشتر جهت دسترسی به منابع ارزی کشور، این سیاست سرکوب ارزی و تحمیل عدم النفع به سهامداران این شرکت‌ها قابل دوام نیست و با توجه به اجرایی شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های بین المللی به نظر می‌رسد احتمالا به زودی (نهایتا تا پایان سال 1404)، بانک مرکزی مجبور به کاهش فاصله نرخ ارز در بازار توافقی با بازار آزاد گردد. این اتفاق محتمل، یک پتانسیل بالقوه برای رشد ارزش درآمد و بالطبع افزایش قیمت سهام شرکت‌های مذکور می‌باشد. این شرکت‌ها عمدتا شرکت‌های بزرگ و با ارزش بازار بالا (اصطلاحا سهم‌های شاخص کلی) هستند. ترکیب این دو گروه در تشکیل پورتفوی صندوق هم ارز باعث می‌شود این صندوق هم از پتانسیل‌های بالفعل و هم بالقوه افزایش نرخ ارز جهت کسب بازدهی برای دارندگان واحدهای این صندوق منتفع شود. علاوه بر این ترکیب سهام شرکت‌های به اصطلاح شاخص کلی و هم وزن موجب افزایش نقدشوندگی سهام تشکیل دهنده پورتفوی صندوق هم ارز می‌گردد.

با توجه به اینکه سیاست سرمایه گذاری در صندوق هم ارز سرمایه گذاری در شرکت‌های صادرات محور و با درآمد ارزی است، آیا تشدید تحریم‌های بین المللی موجب کاهش میزان فروش و نهایتا کاهش درآمد این شرکت‌ها نمی گردد ؟

قطعا تشدید بیشتر تحریم‌ها و اعمال محدودیت‌های سفت و سخت‌تر به ویژه در حوزه محصولات پتروشیمی و فولادی، ممکن است محدودیت‌های بیشتری را برای صادرات شرکت‌ها اعمال کنند که در نهایت منجر به کاهش میزان فروش این شرکت‌ها می‌گردد. اما با توجه به تجربه اعمال محدودیت‌های شدید پیش از برجام و عدم کاهش معنادار میزان فروش شرکت‌های صادر کننده، قطعا روش‌های جایگزینی برای فروش محصولات شرکت های مذکور به وجود خواهد آمد که احتمالا موجب افزایش هزینه‌های این شرکت‌ها می‌گردد. اما باید در نظر داشت با توجه به نقش مهم شرکت‌های مذکور در تامین ارز مورد نیاز کشور، این محدودیت‌ها احتمالا موجب افزایش قیمت ارز در داخل می‌گردد، در نتیجه در این حالت نیز دارندگان واحدهای صندوق سرمایه گذاری هم ارز به صورت ریالی شاهد افزایش ارزش دارایی های خود خواهند بود.

در صورت رفع یا کاهش تحریم ها و افت احتمالی قیمت ارز، ارزش واحدهای صندوق سرمایه گذاری هم ارز را چگونه ارزیابی می کنید؟

 قاعدتا کاهش محدودیت‌ها به دسترسی منابع ارزی کشور در صورت رفع تحریم‌ها یا کاهش تنش‌های منطقه‌ای، موجب تقویت ریال و کاهش نرخ ارز در کشور می‌گردد. اما نکته قابل تامل در این حالت آن است که با رفع تحریم‌ها، شرکت‌های صادر کننده می‌توانند به سهولت و آزادانه نسبت به صادرات محصولات و خدمات خود اقدام نمایند. این امر منجر به افزایش میزان فروش محصولات و خدمات این شرکت ها می‌گردد و از طرف دیگر با رفع موانع صادرات، هزینه‌های دور زدن تحریم‌ها که در حال حاضر شرکت‌ها متحمل می شوند نیز وجود نخواهد داشت و این مهم منجر به افزایش سود خالص شرکت‌ها می‌گردد. به عبارت دیگر تمرکز سرمایه‌گذاری بر روی شرکت‌های صادر کننده در هر دو حالت تشدید یا رفع تحریم‌ها یک استراتژی برنده است و می‌تواند بازدهی مناسبی برای دارندگان واحدهای صندوق سرمایه گذاری هم ارز کسب نماید. در سناریوی تشدید تحریم‌ها از طریق افزایش نرخ ارز در داخل و در حالت رفع تحریم‌ها از طریق افزایش تولید و فروش محصولات و کاهش هزینه‌های فروش (ناشی از دور زدن تحریم‌ها و انتقال پول).

آیا تمرکز بر روی صنایع صادرات محور، موجب افزایش ریسک تمرکز در صندوق نمی‌شود؟ در این حالت آیا صنایع تشکیل دهنده پورتفوی صندوق عمدتا محدود به سهام شرکت‌های پتروشیمی، فلزی و معدنی نخواهد بود؟

 با توجه به سیاست سرمایه گذاری صندوق هم ارز، این صندوق عمدتا در سهام شرکت‌هایی سرمایه گذاری می‌کند که بالاتر از میانگین آن صنعت، صادرات داشته باشند. برای مثال با توجه به پیش فرض اولیه، تصور می‌شود که نظر به ماهیت درآمد ریالی برخی صنایع از جمله صنایع دارویی و غذایی این صنایع سهمی در پورتفوی صندوق هم ارز نداشته باشند. این در حالیست که با توجه به شرایط بازار، شرکت‌های برتر این صنایع که بیش از میانگین صادرات این صنعت ها صادرات داشته باشند نیز در صورت مناسب بودن شرایط بنیادی و قیمتی می‌توانند در ترکیب پورتفوی صندوق هم ارز قرار بگیرند.

بر اساس این سیاست سرمایه گذاری، برخی صنایعی که کاملا درآمد ریالی دارند و به هیچ وجه صادرات محصول و خدمات ندارند، در تشکیل پورتفوی صندوق سهامی هم ارز مشارکت نخواهند داشت. برای مثال صنایع نیروگاهی، انبوه سازی، قندی، نساجی، مخابرات، پخش و غیره احتمالا نقشی در تشکیل پرتفوی این صندوق نخواهند داشت. اما علاوه بر صنایعی که عمدتا صادراتی و ارزی فرض می‌شوند از جمله صنایع پتروشیمی، فلزی، معدنی و غیره، سایر صنایع از جمله صنایع سیمان، کاشی و سرامیک، روانکار، پالایشی، لاستیک سازها، غذایی، دارویی و سهام سایر شرکت‌هایی که بالاتر از میانگین صادرات در آن صنعت نسبت به صادرات اقدام می نمایند و یا درآمد و دارایی ارزی دارند می‌توانند در صورت برخورداری از شرایط بنیادی و قیمتی مناسب در فهرست تشکیل پورتفوی صندوق سهامی هم ارز قرار بگیرند. برای مثال در صنعت بانکی نیز علیرغم درآمد ریالی شرکت‌های حاضر در این صنعت، بانک‌هایی که دارایی ارزی بالاتری دارند و می‌توانند سود بیشتری ناشی از تسعیر ارز شناسایی کنند، می توانند در فهرست ورود به سهام تشکیل دهنده پرتفوی صندوق هم ارز قرار بگیرند. بنابراین علی رغم حذف برخی صنایع در پورتفوی این صندوق، همچنان صنایع زیادی در تشکیل پورتفوی صندوق هم ارز مشارکت دارند که می‌توانند نگرانی بابت افزایش ریسک تمرکز صنایع را برطرف سازند.

آیا نکته تکمیلی در خصوص صندوق هم ارز دارید؟

 با توجه به هدف گذاری که برای این صندوق جهت تعقیب نرخ ارز در نظر گرفته شده است، برنامه‌ریزی داریم که در صورت افزایش حجم قابل توجه صندوق، نسبت به فعال کردن معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) برای این صندوق در چارچوب قوانین و مقررات اقدام کنیم. قاعدتا در صورت استقبال معامله گران، معاملات پرحجم قراردادهای اختیار معامله روی نماد هم ارز می‌تواند تا حدی جای خالی معاملات مشتقه ارز را در کشور پر کند و نقش کوچکی را برای مدیریت ریسک برای فعالان این حوزه ایفا نماید.