دنیای اقتصاد / با تصویب پرداخت «5 میلیون تومان تسهیلات اضافه به هر واحد مسكونی‌مهر در حال ساخت»، زمانبندی تكمیل پروژههای نیمه‌تمام مسكن‌مهر تغییر كرد. قائم‌مقام وزیر راهوشهرسازی با استقبال از این مصوبه از واگذاری حداقل 90 درصد از كل واحدهای این طرح تا پایان سال94 خبر داد. از 2.3 میلیون مسكن‌مهر، 634 هزار واحد به علت فقر مالی، ناتمام مانده است. جزئیات اولویت‌بندی و نحوه تخصیص وام اضافه نشان می‌دهد: برای پروژههای افتتاح نشده بالای 70 درصد پیشرفت فیزیكی، حدود 430 هزار فقره تسهیلات 5 میلیونی پیش‌بینی شده است.
گروه مسكن- فرید قدیری: شورای پول و اعتبار سرانجام موافقت خود را نسبت به اجرای مصوبه 17 ماه پیش هیات وزیران اعلام كرد و بعد از مدت‌ها رایزنی و درخواست وزارت راهوشهرسازی از بانك‌مركزی برای افزایش جزئی سقف تسهیلات مسكن مهر، دوشنبه‌شب در جلسه‌ای فوق‌العاده، مبلغ وام مسكن مهر را از 25 به 30 میلیون تومان ارتقا داد.
مصوبه جدید «5 میلیون وام اضافه برای پروژههای مسكن مهر»، مشروط به رفع نقاط ابهام از آن، می‌تواند یكی از دو گره اصلی این طرح ناتمام را باز كند و وعده اخیر دولت بابت تعهد زمانی در تكمیل كل این ساختمان‌ها را تضمین کند.
اواخر سال گذشته، قائم‌مقام وزیر راهوشهرسازی در امور مسكن مهر كه از اختیار كافی در تمام تصمیم‌گیری‌های مرتبط با این طرح برخوردار است، بعد از بررسی استان‌به‌استان پروژههای ناتمام مسكن مهر و جمع‌بندی تحقیقات وزارتخانه درباره علت به درازا كشیده شدن این پروژه‌ها، اعلام كرد: تكمیل و تحویل ساختمان‌های باقی‌مانده مسكن مهر به دو چالش اصلی شامل «خلأ توان مالی پیش‌خریداران» و «نبود خدمات زیربنایی آب و برق و...» برخورد كرده كه اگر رفع آنها به موقع صورت بگیرد، پرونده مسكن مهر تا سال 94 بسته خواهد شد.
اکنون صورت مساله چالش اول بالاخره مورد توجه دولتمردان قرار گرفت و در جلسه ویژه شورای پولواعتبار راه‌حل مربوط به آن، تصویب شد.
درباره چالش دوم نیز تابستان امسال به واسطه ورود معاون اول رئیس‌جمهور به مباحث مشترك وزارت راهوشهرسازی و وزارت نیرو، مصوب شده بود اعتبار قابل‌توجهی برای تامین آب و برق مسكن مهر در بودجه دولت منظور شود كه البته تاكنون علائمی از تاثیر تزریق منابع مالی برای تامین خدمات زیربنایی، در پروژه‌ها مشاهده نشده است.
با این حال، احمداصغری مهرآبادی –قائم‌مقام آخوندی- دوشنبه‌شب دقایقی بعد از اعلام مصوبه شورای پولواعتبار در گفت‌وگویی كوتاه با «دنیای‌اقتصاد»، صدور مجوز نهایی برای افزایش سقف تسهیلات مسكن مهر را به فال نیك گرفت و با مثبت ارزیابی كردن تصمیم اخیر دولت، از زمانبندی جدید تكمیل و واگذاری پروژههای ناتمام خبر داد. مجری ویژه مسكن مهر در این باره گفت: هر چند با پیشنهاد ما درخصوص افزایش 5 میلیون تومانی وام‌های مسكن مهر، خیلی دیر موافقت شد؛ اما این مصوبه مشكل عمده پروژههای ناتمام را حل خواهد كرد و قطعا سرعت ساخت و تكمیل ساختمان‌ها افزایش پیدا می‌كند، طوری كه تا پایان سال94، بالای 90درصد از كل واحدهای مسكونی‌مهر تحویل متقاضیان می‌شود و مابقی تا نیمه سال95 به سرانجام خواهد رسید.
بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد: در حال حاضر از كل 2 میلیون و 300 هزار واحد مسكن مهر ساخته‌شده یا در حال ساخت در كشور، یك میلیون و 10 هزار واحد در دولت قبل تحویل متقاضیان شد و 242 هزار واحد مسكونی نیز در یكسال اول دولت یازدهم به بهره‌برداری رسید. همچنین 114 هزار واحد هم‌اكنون آماده افتتاح شده و واگذاری 300 هزار واحد تكمیل‌شده نیز فعلا معطل خدمات زیربنایی است. به این ترتیب، از مجموع 2.3 میلیون مسكن مهر، عملا مراحل ساخت و تكمیل 1.6 میلیون واحد مسكونی به پایان رسیده و حداكثر 634 هزار واحد به شكل نیمه‌تمام در پروژههای مسكن مهر وجود دارد.
با این حساب، دولت برای اجرای مصوبه اخیر شورای پول و اعتبار و تخصیص 5 میلیون وام اضافه، با حداقل 600 هزار واحد مسكونی‌مهر نیمه‌تمام مواجه است. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، اگرچه مصوبه جدید شورای پول و اعتبار در راستای گره‌گشایی از تنگنای مالی نیمه‌تمام‌های مسكن مهر، تدوین و ابلاغ شده است اما محتوای مصوبه دارای نقاط ابهامی است كه اگر مرتفع نشود، شاید باز هم تحقق وعده دولت را به تاخیر بیندازد. این مصوبه دو نقطه ابهام دارد: ابهام اول به «نحوه تخصیص» تسهیلات جدید برمی‌گردد؛ اینكه چگونه از بین خواسته همه پیمانكاران پروژههای نیمه‌تمام، نیاز واقعی به وام اضافه تشخیص داده خواهد شد. ابهام دوم نیز «نامشخص بودن ظرفیت تعیین‌شده» برای پرداخت تسهیلات 5 میلیونی است، به این معنی كه معلوم نیست دقیقا چند فقره از این نوع وام برای چه تعداد واحدمسكونی، در نظر گرفته شده است.
اولین نقطه ابهام؛ نحوه انتخاب مشمولان
اولین نقطه ابهام این مصوبه، نحوه تشخیص و انتخاب پروژههای مشمول «5میلیون وام اضافه» است. متن مصوبه شورای پولواعتبار به بانك عامل مسكن مهر –بانك مسكن- اجازه داده است تسهیلات 25 میلیون تومانی مسكن مهر برای پروژههای نیمه‌تمام را به 30 میلیون تومان افزایش دهد؛ اما چون حجم پروژههای نیمه‌تمام به مراتب بیشتر از رقم در نظر گرفته شده برای افزایش تسهیلات است، شورای پول و اعتبار در مصوبه خود، بانك عامل را مسوول اولویت‌بندی پروژههای نیازمند وام اضافه تعیین كرده و در این تصویب‌نامه قید كرده است: «شورای پول و اعتبار با افزایش سقف فردی تسهیلات مسکن مهر از 25 به 30 میلیون تومان، صرفا برای طرح‌های نیمه‌تمام بانک‌های عامل (با اولویت طرح‌های در شرف اتمام که به تشخیص بانک عامل با افزایش سقف وام به اتمام می‌رسند) با هدف تبدیل عقد مشارکت مدنی به فروش اقساطی و تسریع در وصول اقساط تسهیلات اعطایی موافقت نمود.»
كارشناسان در این باره معتقدند: واگذاری مسوولیت «انتخاب پروژههای مشمول وام اضافه» به بانك‌‌‌های عامل می‌تواند در تشخیص درست نیاز مسكن مهر به این تسهیلات، اختلال به وجود بیاورد، چرا كه در همه این سال‌ها، مرجع معرفی پیمانكاران مسكن مهر به بانك‌ها برای دریافت وام، وزارت راهوشهرسازی بوده و عملا با تشخیص مسوولان این وزارتخانه، منابع مالی هم شامل آورده‌نقدی مردم و هم تسهیلات بانكی، به پروژه‌ها تزریق شده است. تاكنون وام 25 میلیونی در 5 مرحله و به تناسب میزان پیشرفت فیزیكی ساخت‌وساز، به سازنده‌ها پرداخت می‌شد، طوری كه در پایان هر مرحله ساخت، بانك مسكن بعد از دریافت تاییدیه ادارات استانی وزارت راهوشهرسازی مبنی‌بر صحت پیشرفت فیزیكی، اجازه داشته تسهیلات را پرداخت كند. اما اكنون برای پرداخت مبلغ اضافه تسهیلات مسكن مهر، مطابق آنچه در متن مصوبه شورای پول و اعتبار آمده است، عملا حلقه واصل بین بانك و پیمانكار مسكن مهر، برداشته شده و به هر سازنده‌ای كه صرفا بانك تشخیص بدهد، تسهیلات اضافه پرداخت خواهد شد. این شیوه جدید حتی با مصوبات قبلی دولت كه مصوبه جدید شورای پول و اعتبار از آن استخراج شده است نیز تفاوت دارد.
تبدیل وام 25 میلیونی به وام 30 میلیونی اگرچه دوشنبه گذشته تصویب شد، اما سابقه آن به مصوبه 2/5/92 شورای عالی مسكن– مصوبات این شورا طبق اصل 138 قانون اساسی در حكم مصوبات هیات‌دولت است- برمی‌گردد. طبق مصوبه 17ماه پیش، بانك‌‌‌های عامل مسكن مهر موظف شده بودند «حسب اعلام وزارت راهوشهرسازی»، سقف تسهیلات را 5 میلیون تومان اضافه كنند. آن مصوبه تاكنون به دلیل عدم تصویب نهایی در شورای پول و اعتبار اجرایی نشد اما هم‌اكنون در مجوز نهایی، نامی از وزارت راهوشهرسازی در پروسه تشخیص پروژههای اولویت‌دار دیده نمی‌شود. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از علت ضرورت بازنگری در مصوبه جدید برای رفع ابهام اول، حاكی است: در طول حداقل دو سال گذشته، برخی از پیمانكاران مسكن مهر به دلایلی نه‌چندان منطقی و قابل قبول، پروژههای در حال ساخت خود را معلق كردند یا سرعت اجرا را عمدا پایین آوردند. این اتفاق در جریان تصویب سه دستورالعمل برای افزایش قیمت تمام شده مسكن مهر، تشدید شد با این هدف كه سازنده‌ها بتوانند پیش‌از آنكه ساختمان‌ها را تكمیل كنند، از افزایش قیمت نفع ببرند. هر چند در طرح مسكن مهر، برخی مسائل همچون تورم، هزینه ساخت را برای همه سازنده‌ها متورم كرد، اما در این بین گروهی از پیمانكاران به جای توجه كافی به زمان از دست رفته و انتظار لبریز شده پیش‌خریداران، همواره در صدد بهره‌برداری حداكثری از اوضاع به هم ریخته بودند. در حال‌حاضر نیز، آنچه می‌تواند اثرگذاری مصوبه جدید شورای پولواعتبار را تقویت كند، «مرزبندی دقیق بین پیمانكاران منضبط و فرصت‌طلب» است. لیست دقیق این دو گروه، در كارنامه به ثبت رسیده از رفتار سازنده‌های مسكن مهر در سامانه مسكن مهر وزارت راهوشهرسازی موجود است كه اگر مبنای پرداخت 5میلیون وام اضافه قرار گیرد، تسهیلات به مشمولان واقعی خواهد رسید و سرعت حركت طرح بدون آنكه برای چندمین بار به دست‌‌‌اندازهای برنامه‌ریزی شده برخورد كند، افزایش یافته و به مقصد می‌رسد.
ابهام دوم؛ ظرفیت وام
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، در مصوبه شورای پول و اعتبار به صراحت درباره ظرفیت در نظر گرفته شده برای وام‌های 5 میلیونی مسكن مهر، عدد و رقم قید نشده است و فقط در بند 2 مصوبه، به بانك مسكن اجازه داده شده است «وام‌های 25 میلیونی را تا سقف كلی 50 هزار میلیارد تومان» افزایش دهد. اما بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» در این باره، نشان می‌دهد عبارت «سقف كلی» كدی است كه با استفاده از آن و مصوبات قبلی، می‌توان تعداد وام‌های اضافه را محاسبه كرد. طبق توافق كلی و غیرقابل تغییر بین مقامات وزارت راهوشهرسازی و بانك مركزی، قرار است مجموع منابعی كه از سمت سیستم بانكی به كل طرح مسكن مهر از ابتدا تا انتهای طرح پرداخت می‌شود، حداكثر 50 هزار میلیارد تومان باشد.
از این رقم، معادل 45 هزار میلیارد تومان در قالب خط‌اعتباری بانك‌مركزی، تعریف شده است و برای 5 هزار میلیارد تومان دیگر توافق شده كه از محل بازگشت اقساط ماهانه وام‌های مسكن مهر توسط صاحبان این خانه‌ها، تامین و مجدد به وام تبدیل شده و به پیمانكاران پرداخت شود. در حقیقت بانك‌مركزی در این دولت برای جلوگیری از بروز دوباره آثار تورمی، جلوی شارژ مجدد خط‌اعتباری را گرفت و مابه التفاوت 45هزار تا 50 هزار میلیارد تومان را از مسیر غیرتورمی تامین کرده است. در حال‌حاضر، از 50 هزار میلیارد تومان سقف كلی منابع بانكی تعیین‌شده برای مسكن مهر، رقمی معادل 47 هزار و 900 میلیارد تومان در قالب قرارداد بانك عامل با پیمانكاران، به مصرف رسیده است و هنوز 2 هزار و 100 میلیارد تومان منابع آزاد و بدون تعهد وجود دارد. به این ترتیب، بانك عامل براساس مصوبه شورای پول و اعتبار می‌تواند به اندازه 2100 میلیارد تومان، وام‌های اضافه 5 میلیونی به پروژههای نیمه‌كاره مسكن مهر پرداخت كند. با این حساب، چنانچه محاسبات و برداشت‌ها از مصوبه شورای پولواعتبار درست باشد، حدود 420 هزار واحد مسكونی‌مهر نیمه‌تمام، مشمول 5 میلیون وام اضافه خواهند شد. این در حالی است كه تعداد كل واحدهای ناتمام در مسكن مهر، حدود 634 هزار واحد است. بنابراین، برای تخصیص تسهیلات جدید باید عملیات گزینش و انتخاب پروژه‌ها صورت گیرد.
در این باره، دوشنبه شب احمد اصغری مهرآبادی بدون اینكه، تعداد دقیق واحدهای مسكونی مهر مشمول 5میلیون وام اضافه را اعلام كند، به «دنیای‌اقتصاد» گفت: به زودی در جلسه‌ای مشترك با بانك‌مسكن، ضوابط اجرایی مصوبه شورای پول و اعتبار را تدوین خواهیم كرد و پروژههای مشمول را تعیین می‌كنیم. مجری ویژه مسكن مهر گفت: در حالت كلی، پروژه‌هایی كه بالای 70 درصد پیشرفت فیزیكی دارند اما هنوز واحدها در آنها، تحویل افراد نشده است، مشمول تسهیلات اضافه خواهند شد. منظور از «تحویل نشدن»، واحدهایی است كه هنوز كارت قسط برای آنها صادر نشده باشد. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، در ماه‌های اخیر افزایش سه‌باره قیمت تمام‌شده مسكن مهر باعث شد سهم «آورده‌نقدی» پیش‌خریداران افزایش پیدا كند و چون تا امروز، سقف وام مسكن مهر، ریالی تقویت نشده بود، عملا فشار هزینه‌ها به دوش متقاضیان تحمیل شد. در این میان، بضاعت مالی فوق‌العاده اندك پیش‌خریداران و ناتوانی آنها در تامین آورده نقدی، پیمانكاران را با فقر مالی و در نتیجه تعطیلی پروژه‌ها روبه‌رو كرد. اما اكنون با وام جدید، آورده نقدی افراد، مشمول كاهش می‌شود.
تمركز «اختیار و مسوولیت» در بانك
پیگیری‌های دیروز «دنیای‌اقتصاد» درباره علت تصمیم شورای پولواعتبار در «تعیین» بانك مسكن به‌عنوان «مرجع تشخیص» پروژههای نیازمند وام جدید مسكن‌مهر نشان داد که این اقدام با هدف تمركز اختیار و مسوولیت در بانك عامل این طرح انجام شده است. بانك مسكن مسوولیت دارد تسهیلات را به‌گونه‌ای پرداخت كند كه امكان بازگشت سرموقع اقساط آن وجود داشته باشد، به همین خاطر، هم‌اكنون با واگذاری مسوولیت تشخیص پروژههای اولویت‌دار به این بانك، اختیارات بانك در پرداخت وام اضافی و وصول سرموقع آن كامل می‌شود. گفته می‌شود، چنانچه بانك مثل گذشته، اختیار آنچنانی در تعیین پروژههای اولویت‌دار نداشته باشد، نمی‌تواند در مراحل بعدی، مسیر بازگشت تسهیلات را تضمین كند.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.