دلار و سکه چرا دیگر متقاضی هیجانی ندارد؟

بورس24 - دلار  و سکه در این هفته نیز با وجود تداوم ریسک‌ های سیاسی در منطقه و حتی تهدیدات علنی علیه مقامات کشورمان، در سطح هفته‌ های سابق باقی مانده است و با وجود افت شاخص کل بورس، رکود قیمت‌ ها در سایر بازارها از جمله مسکن و خودرو، بهای دلار 51 هزار و 720 تومان را تقریبا به عنوان بیشترین قیمت در اواخر هفته به خود دید که البته نسبت به ابتدای هفته 2.7 درصد افزایش ثبت کرد.

بهای سکه امامی نیز با وجود افزایش تقریبا 170 دلاری بهای جهانی طلا به دلیل جنگ حماس و اسرائیل، به زیر 29 میلیون تومان بازگشت.

بررسی برخی نشانه‌ها از ارقام وتحولات در سطح اقتصاد کلان حکایت از افت نرخ نقدینگی به دلیل سیاست‌های انقباظی و البته تشدید رکود تورمی دارد که میزان نقدینگی در دست اشخاص برای حرکت‌های سریع در بازار ارز و سکه را با کاهش مواجه کرده است.

آنچه در این میان به عنوان محور عملیاتی بانک مرکزی مرتبا از سوی تریبون‌ها و رسانه‌های بانک مرکزی به عنوان اقدامات هوشمندانه کنترل قیمت ارز مورد توجه قرار می‌گیرد، تلاش برای از میان برداشتن ناترازی بانک‌ها و کنترل شتاب نقدینگی و خلق پول توسط بانک‌ها است.

بر اساس آمار منتشر شده توسط بانک مرکزی، نرخ رشد 12 ماهه نقدینگی در پایان مردادماه 1402 با 10.9 واحد کاهش نسبت به دوره مشابه سال قبل، از 37.8 درصد مردادماه سال 1401 به 26.9 درصد رسید که دلیل اصلی آن تمرکز بر کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها و کنترل رشد خلق پول بانک‌ها ارزیابی شده است که از جمله مهمترین دلایل تورم ارز نیز به شمار می‌آید

این در حالی است که همچنان نرخ تورم در سطح 47 درصد اعلام می‌شود که انتظار می‌رود روند افزایش نرخ ارز در پایان سال به گونه‌ای متفاوت رقم بخورد.

 روند کند شدن نرخ رشد نقدینگی از آنجا ابعاد واقعی خود را نشان می‌دهد که این روند نه از طریق مدیریت هزینه‌های دولت بلکه از طریق فشار بر ترازنامه بانک‌ها و افزایش سرسام‌آور میزان مطالبات بانک‌ها از دولت و کسری شدید نقدینگی بانک‌ها حادث شده که خود اثر قطعی بر  تولید بخش خصوصی و افزایش ریخت و پاش‌های بخش‌های عمومی و دولتی خواهد داشت تا جایی که به گفته نجارزاده مدیرعامل بانک ملی  در یک نشست تخصصی، میزان بدهی دولت به بانک‌ها به 500 همت رسیده است.

فشار دولت بر بانک‌ها که عامل اصلی ناترازی بانک‌ و فریز کردن بخش زیادی از دارایی‌های آنها در شرایط تورمی  و رکود شده در حالی است که گاها بیش از دو برابر مارکت کپ این بانک‌ها در بازار سرمایه، به آنها بدهکار است در حالی که بر اساس صورت‌های مالی آنها در کدال،  سهم دولت در آنها به زیر 10 درصد می رسد.

 بر اساس یک دیدگاه کارشناسی نیز «برابر آنچه گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد، در سال قبل دولت بخشی از کسری بودجه را از طریق استقراض از بانک‌های تجاری تامین کرده، به نحوی که بدهی دولت به این بانک‌ها ۱۵۰درصد رشد داشته و بدهی بانک‌ها به ۳۲۶‌هزار میلیارد تومان رسیده و در عوض، پرداخت اعتبار به شرکت‌های غیردولتی محدود شده است.

به نحوی که رشد اعتبارات این شرکت‌ها معادل ۳۱درصد شده که اگر به قیمت ثابت محاسبه شود، قریب به ۱۵‌درصد اعتبارات شرکت‌های دولتی کاهش یافته است که باعث کاهش سرمایه‌گذاری و تولید خواهد شد. همچنین افزایش بدهی دولت به بانک‌های تجاری باعث استقراض بانک‌های مذکور از بانک مرکزی و افزایش پایه پولی، نقدینگی و تورم خواهد شد.»

در همین حال کسری بودجه 455 هزار میلیارد تومانی پیش بینی شده برای بودجه سال جاری را باید به عنوان یکی ازتهدیدات  نهایی قیمت ارز فراموش کرد. «بررسی گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد کسری تراز عملیاتی قانون بودجه ۱۴۰۲، ۴۵۵هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود که معادل حدود ۲۰درصد منابع بودجه عمومی خواهد بود. 

افزایش کسری بودجه دولت نیز با وجود تمامی تبلیغات برای فروش نفت  و صادرات، به دلیل عدم امکان فروش میزان قابل انتظار نفت در بودجه سال جاری عنوان شده است.

تشدید تورم معیشتی موجب تخصیص بیشتر هزینه‌های جاری در مسیر روزمره مردم  است و امکان مصرف به عنوان دارایی‌های سرمایه‌ای به کمترین میزان خود رسیده است. بررسی روند دریافت تسهیلات از بانک‌ها نیز نشان میدهد که تقریبا بدون ایجاد معدل سپرده‌گذاری در بانک‌ها، امکان دریافت تسهیلات مانند گذشته وجود ندارد.

از این رو تقاضای کل در بازار سفته‌بازی ارز و سکه روز به روز کمتر و مصرف نقدینگی در مسیر امورات روزمره مردم روز به روز بیشتر می‌شود.

آمار دقیقی از تزار حساب سرمایه در بانک مرکزی نیز در دسترس نیست و حجم  خروج ارز از کشور نیز قابل رصد نیست. آما انچه قابل لمس است این است که دولت از  طریق نرخ گذاری برای تسعیر صادرات نفت با نرخ 28500 تومانی، پتروشیمی با نرخ 31000 تومانی و صادرات غیر نفتی با نرخ 41 هزارتومانی فعلا در پی کنترل و ایجاد ثبات است اما واقعیت‌های پنهان را نیز باید رصد کرد و میزان تاب‌آوری آنها را نیز تا پایان سال مورد توجه قرار داد.

در عرصه بین‌المللی نیز به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا؛ جوبایدن رئیس جمهور آمریکا با اشاره به پیام‌های این کشور خطاب به ایران اعلام کرد در صورت ادامه تحرکات علیه آمریکایی‌ها در منطقه، این کشور واکنش نشان خواهد داد. 

این تهدیدات در حالی است که ایران رسما دخالت مستقیم در مقابله با اسرائیل را رد کرده اما بر حمایت از مقاومت اصرار دارد.  همچنین وزیر خارجه دولت در سازمان ملل سخنرانی کرد و در بند 10 سخنان خود گفت:«جلوگیری از تشدید اوضاع فلسطین بویژه با توجه به شرایط پرتلاطم کنونی در مناطق مختلف دنیا، یک مسئولیت جهانی است. ما به نوبه خود، در ادامه تلاش‌های اخیرمان، آماده ایفای نقش جدی‌تر در این زمینه هستیم. در این راستا رهبران جنبش آزادی بخش حماس، برای آزاد سازی اسرای غیرنظامی اعلام آمادگی کرده اند و ایران آماده نقش آفرینی در این موضوع مهم انسانی است.  

جنت یلن، وزیر خزانه‌ داری آمریکا نیز گفت: از شش میلیارد دلاری که برای ایران آزاد شده و در بانک‌ های قطری است، یک دلار هم خرج نشده است. 

روند کنترل قیمت ارز البته تا پایان سال و برگزاری انتخابات مجس نیز هدایت خواهد شد و از این رو باید این گزینه را نیز به عنوان یکی از اهرم‌ های مهم سیاسی سرکوب قیمت ارز برای افزایش مشارکت عمومی در نظر داشت.

در بازارهای جهانی

بهای طلا تقریبا در بالاترین سطح به 1994 دلار رسید اما در کانال 1980 دلار نوسان محدودی داشت اما در هفته‌ های اخیر به دلیل تشدید نگرانی از گسترش جنگ اسرائیل و حماس در منطقه از سطح 1820 دلار تا 1994 دلار بالا آمد.  

جدول نرخ‌ های بسته شده مختلف ارز در هفته منتهی به 4 آبان ماه 1402 (تومان)

نرخ اسکناس دلار و ارزهای عمده

نرخ ارز صرافی‌ بانک‌ ها (10 صبح)  (تومان)

نرخ فروش سکه و اونس (میلیون تومان)