برآورد زیان سرمایه گذاران با توجه به شاخص موزون‎

در برابر انتقادهای مطرح شده در خصوص شاخص كل بازار سرمایه عنوان شد:‌ در حالی از نیمه نخست امسال با توجه به شاخص درآمد كل كه سود نقدی در آن لحاظ شده است، ارزش دارایی‌های سرمایه‌گذاران 18 درصد کاهش یافته است كه در این مدت 358 هزار میلیارد ریال سود نقدی نیز دریافت کرده اند.
رضا کیانی مدیر تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران در گفت و گو با خبرنگار بورس24 به شاخص قیمت که با نام TEPIX مدت‌هاست به عنوان شاخص اصلی بورس تهران شناخته می‌شد، اشاره كرد كه از پانزدهم آذرماه 87 با توقف محاسبه و انتشار رو به رو شد و شاخص کل به عنوان یک شاخص درآمدکل جایگرین آن شد.
وی با بیان اینكه پیش از آن، بورس تهران از یک شاخص درآمد کل با نام TEDPIX نیز بهره می‌برد، اظهار داشت:‌ از پانزدهم آذرماه 87 عملاً تمامی شاخص‌های بورس تهران تبدیل به شاخص‌های درآمدی شدند و این بورس از شاخص‌های قیمتی محروم شد.
رضا کیانی با اشاره به انتقادهای موجود در خصوص توقف محاسبه و انتشار شاخص قیمت، گفت:‌ بسیاری از اصحاب بازار سرمایه تمایل به خوش‌تر نشان دادن شرایط بازار را دلیل اصلی جایگزینی یک شاخص درآمدی بجای شاخص قیمت می‌دانستند. لحاظ سودهای نقدی در شاخص‌های درآمدی سبب می‌شود که این شاخص‌ها بازدهی بیشتری در مقایسه با شاخص‌های قیمتی به تصویر بکشند. شاخص‌های درآمد کل از آن رو که بازدهی کل ناشی از نوسانات قیمت و همچنین سود نقدی را در محاسبات خود لحاظ می‌کنند در مقایسه با شاخص‌های قیمتی که تنها بازدهی ناشی از نوسانات قیمت را به تصویر می‌کشند، بازدهی بیشتری را به نمایش می‌گذارند.
وی كه تفاوت میان این دو شاخص را در بازدهی ناشی از سود نقدی آنها عنوان می كرد، خواستار توجه به این مساله شد كه شاخص‌های درآمدی با فرض سرمایه‌گذاری مجدد، سودهای نقدی طراحی شده‌اند و بدین ترتیب تمامی سودهای نقدی دریافتی با نرخ رشد یا نزول شاخص، افزایش یا کاهش می‌یابند.
مدیر تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران اضافه كرد:‌ بدین ترتیب در صورتی که بازار روندی صعودی داشته باشد، سودهای نقدی تأثیر بیشتری می‌یابند و شکاف میان دو شاخص قیمتی و درآمدی را با شتاب بیشتری افزایش می‌دهند.
وی به گذشت بیش از شش سال اشاره كرد كه پس از این مدت انتشار شاخص قیمت دوباره از سرگرفته شد، در برابراین سوال كه آیا شاخص‌های درآمدی روند بازار را به نادرستی به تصویر می‌کشند؟ و آیا شاخص‌ قیمت داوری منصف‌تر و ترازویی دقیق‌تر است؟، عنوان كرد:‌ در نیمه‌ی نخست سال 1393 شرکت‌های مندرج در بورس تهران 358 هزار میلیارد ریال سود نقدی به سرمایه‌گذاران خود پرداخته‌اند. در این دوره افزایش سرمایه از محل آورده‌ی نقدی 42، ارزش شرکت‌های تازه وارد 35، ارزش شرکت‌های خارج‌شده از بورس 2، ارزش بازار در ابتدای سال 3,856 و ارزش بازار در انتهای این دوره 3,223 هزار میلیارد ریال بوده است.
كیانی ادامه داد:‌ با توجه به آن که مدت دوره‌ مورد بررسی چندان طولانی نیست، نزدیکی محاسبات ابتدایی که سرمایه‌گذاری مجدد و زمان ورود و خروج سرمایه را در نظر نمی‌گیرند، به محاسبات دقیق شاخص که از روش نرخ بازدهی موزون زمانی استفاده می‌کند، دور از ذهن نخواهد بود.
به گفته وی؛ ارزش بازار در ابتدای دوره‌ مورد بررسی 3,856 هزار میلیارد ریال بوده است كه با احتساب آورده‌ی نقدی و ورود شرکت‌های جدید و خروج شرکت‌های بورسی این عدد به 3,931 هزار میلیارد ریال می‌رسد. (2-35+42+3856) بنابراین ارزش ابتدایی و خالص ورودی سرمایه به بازار 3,931 هزار میلیارد ریال بوده است.
مدیر تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران تصریح كرد:‌ با توجه به آن که ارزش بازار در پایان این دوره 3,223 هزار میلیارد ریال بوده، درصد تغییرات ورودی به مقدار پایانی بازار برابر با 18-% (1-(3931÷3223)) خواهد بود. در این مدت شاخص قیمت نیز با افتی کمی بیش از 18 درصد از 39094 به 32008 رسیده است.
وی با طرح این سوال كه اگر کل بازار را به عنوان یک سرمایه‌گذار در نظر گیریم، آیا این سرمایه‌گذار در مدت یادشده با زیانی 18 درصدی مواجه شده است؟، خاطر نشان ساخت:‌ بی‌شک ارزش دارایی‌های این سرمایه‌گذار 18 درصد کاهش یافته اما سرمایه‌گذار یادشده در این مدت 358 هزار میلیارد ریال سود نقدی نیز دریافت کرده است. پس در پایان دوره مورد بررسی، کل دارایی سرمایه‌گذار مذکور برابر با 3,581 هزار میلیارد ریال خواهد بود. (358+3223)
كیانی تاكید كرد:‌ بار دیگر توجه کنیم که این محاسبات همگی ابتدایی بوده و محاسبات شاخص از پیچیدگی و دقت بسیار بیشتری برخوردار است، اما هر چه مدت دوره‌ی مورد بررسی کوتاه‌تر باشد، محاسبات مقدماتی به محاسبات دقیق‌تر، نزدیک‌تر خواهد بود. بدین ترتیب بازدهی سرمایه‌گذار با در نظر گرفتن سودهای نقدی دریافتی برابر با 9-% (1-(3931÷3581)) بدست می‌آید.
وی اضافه كرد:‌ دقت کنیم که ارزش سودهای نقدی پرداختی در این مدت تقریباً 9% ارزش ابتدایی به علاوه‌ی ارزش خالص ورودی‌های بازار است. شاخص کل نیز در این دوره با افتی کمی بیش از 9 درصد از 79,013 به 71,686 رسیده است. بدین ترتیب شاخص کل به عنوان یک شاخص درآمد کل، به درستی بازدهی بازار، ناشی از نوسانات قیمت و همچنین سودهای نقدی پرداختی را نشان می‌دهد.
مدیر تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران بار دیگر خواستار توجه به این نکته‌ی مهم شد كه ارزش سودهای نقدی پرداختی در طی شش ماه مورد بررسی بیش از 9% ارزش بازار در ابتدای دوره بوده و این سودی است که به سرمایه‌گذاران پرداخت شده است لذا نادیده گرفتن آن به عنوان یك بی‌توجهی به یک منبع مهم بازدهی سرمایه‌گذاران محسوب می شود.
كیانی كه تفاوت میان دو شاخص را 9% ذكر می كرد، گفت:‌ هر شاخص با هدفی مشخص طراحی شده و نمی‌توان و نباید از یک شاخص انتظار نمایش تمامی فرآیندها و اتفاقات بازار را داشت. شاخص‌های قیمتی به نمایش بازدهی ناشی از نوسانات قیمت می‌پردازند و شاخص‌های درآمدی افزون بر آن بازدهی ناشی از سود نقدی را نیز در نظر می‌گیرند. با توجه به آن که سودنقدی بخش درخورملاحظه‌ای از بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس تهران را تشکیل می‌دهد، تفاوت معنادار میان شاخص‌های درآمدی و قیمتی منطقی است و در صورتی که به دنبال جستجوی بازدهی کل بازار سهام باشیم بی‌شک باید به شاخص‌های درآمدی توجه کنیم.