مهر: از آن جایی كه قرآن كتاب آسمانی و از جانب پروردگار عالم برای هدایت عالمیان فرستاده شده برای استفاده و بهره برداری بیشتر از آن از جانب معصومین و اؤلیاء الله راهنمائی هایی صورت گرفته كه به مقتضای سؤال به چند روایت از امام صادق (ع) بسنده می نماییم.
۱ ـ ولایت اهل بیت
ولایت، محبت و دوستی اهل بیت در همه عبادات شرط اصلی و اساسی قبولی و پذیرش اعمال از جمله قرائت قرآن است، طبرسی (ره) از حضرت صادق (ع) نقل كرده كه، اهل علم ما هستیم و جاهلان دشمنان ما، و اولوا الالباب شیعیان ما؛ چون علم بی ولایت و دوستی اهل بیت و تلاوت نفعی نمی رساند اگر چه نیكو بخواند. ۱
از حسین بن ابی العلا روایت است كه امام صادق (ع) فرمود: ...چنان چه قاری از شیعیان باشد خداوند او را بدون دغدغه حساب به بهشت می برد، و شفاعتش درباره دوستان از خاندان خود و برادران مؤمنش پذیرفته گردد۲.
۲- صحیح خواندن قرآن
قال اللَّه تعالی: كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْكَ مُبارَكٌ لِیَدَّبَّرُوا آیاتِهِ۳.
امام جعفر صادق (ع) درباره این آیه كریمه فرمود: مراد این است كه آیات آن را صحیح می‌خوانند و مراعات وقف و وصل و سایر آداب قراءت را می‌نمایند. و در معانی آن دقّت می‌كنند و به احكام آن عمل می‌كنند. و به وعده‌های آن امیدوارند و از وعیدهای آن می‌ترسند. از قصّه‌های آن عبرت می‌گیرند. و به آن چه امر شده در آن می‌پذیرند و از آنچه نهی شده در آن باز می‌ایستند. و به خدا قسم مراد حفظ آیات آن و درس حروف آن نیست و خواندن سوره‌های آن و درس ۱۰ قسمت و پنج قسمت آن منظور نیست، حروف آن را حفظ می‌كنند و حدود آن را ضایع می‌كنند. و جز این نیست كه مراد تدبّر در آیات آن است و عمل كردن به احكام آن. خداوند می‌فرماید: كتابی به سوی تو نازل كردیم كه دارای بركت است تا در آیات آن دقت كنند۴.
۳- تأثیرپذیری از قرآن
امام صادق(ع) فرمود: بر قاری قرآن شایسته است كه چون به آیه رحمت برسد، بهترین خواسته خود را مسألت كند و چون به آیه عذاب برسد، از آتش دوزخ و عذاب دنیا و آخرت به خدا پناهنده شود۵.
۴- با وضوء و طهارت بودن
در حقیقت قرائت قرآن سخن شنیدن از خداوند است و قاری قرآن در محضر خداوند است۶ . بنابراین ادب اقتضاء می كند كه قاری با طهارت باشد.
حسن بن ابی الحسین دیلمی در كتابش نقل كرده كه حضرت صادق (ع) فرمود: قرائت قرآن بهتر از ذكر است و ذكر بهتر از صدقه است و صدقه بهتر از روزه است و روزه سپر آتش است و فرمود: قاری قرآن به عوض هر حرفی در نمازش در صورتی كه در حال ایستاده بخواند صد حسنه دارد و در صورتی كه نشسته نماز گزارد و در آن قرآن بخواند پنجاه حسنه بابت هر حرفی می‌برد و در غیر نماز اگر با طهارت باشد بابت هر حرفی بیست و پنج حسنه می‌برد و اگر بدون طهارت باشد ده حسنه می‌برد منظور من از حرف این نیست كه بگویم "الم" یك حرف است بلكه برای قاری قرآن برای هر حرف یعنی بابت "الف" ده حسنه و بابت حرف "لام" ده حسنه و بابت حرف "میم" ده حسنه و عوض حرف راء ده حسنه می‌برد۷.
۵- اهل صداقت و راستی باشد نه تملق و چاپلوسی
از حضرت صادق (ع) نقل شده كه پیامبر خدا (ص) فرمود: همواره این امت زیر حمایت و لطف خدایند مادامی كه قاریانشان نزد فرمانروایان چاپلوسی نكردند و عالمانشان با تبه كاران سازش نكنند، كه خوبانشان، به بدان متمایل نشوند، و هر گاه چنین باشند، خداوند لطف خود را از آنان سلب می‌كند، بعد ستمگران بر آنها مسلّط می‌گردند، و بدترین ستم را بر آنها روا می‌دارند پس از آن، بی چارگی و تهی دستی را بر ایشان مقرّر می‌كند. هر گاه قاری قرآنی را دیدی كه به دربار شاه پناه می‌برد، بدان كه او دزد است، و مبادا فریب بخوری! او می‌گوید: قصدش رفع ظلم و دفاع از مظلوم است، و این خود فریب شیطان است كه از آن دامی ساخته و خواندن قرآن را نردبانی برای هدف شوم خود قرار داده است. ۸
۶- خضوع و خشوع دربرابر قرآن
امام صادق (ع) می‌فرماید كه: هر كه تلاوت قرآن كند و تلاوت او مقارن خضوع و خشوع نباشد و از تلاوت قرآن او را رقّتی حاصل نشود و ترس الهی در دل او بهم نرسد، پس حقیقتا كه مرتبه و منزلت قرآن را، این قاری، سهل گرفته است و مرتبه صاحب قرآن را حقیر شمرده است، چنین قاری حتما زیان كار و اهل نقصان روزگار است، زیانی بیّن و واضح.
هم چنین می‌فرماید: قاری قرآن در رسیدن به ثواب تلاوت قرآن و رسیدن به فواید آن، محتاج به سه چیز است: یكی: دل خاشع، و دوم: بدن فارغ از شغل ها، سوم: جای خالی، و هر كدام از این سه خصلت، منشأ فایده‌ای است عظیم، و خشوع، سبب گریختن شیطان است.
قال اللَّه تعالی: فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیمِ۹.
چنان كه حضرت باری تعالی در مقام تعلیم آداب قرائت، فرموده است: هر گاه كه تلاوت قرآن می‌كنی، استعاذه كن و پناه ببر به خداوند متعال، از شیطان رجیم و محروم از رحمت الاهی۱۰.
۷. برای كسب و سود جویی نباشد
امام صادق (ع) فرمود: پس بر شما باد به ملازمت قرآن، سپس فرمود: برخی از مردمند كه قرآن می خوانند كه گفته شود: فلان كس قاری قرآن است، و برخی قرآن می خوانند برای (سودجوئی) و بدست آوردن دنیا و خیری در این ها نیست و برخی هستند كه قرآن می خوانند تا از آن در نمازشان و در شب و روزشان منتفع شوند۱۱.
۸- عمل كردن به قرآن
طبیعی است همان طور كه انتظار می رود قاری قرآن باید عملش به قرآن از دیگران بیشتر باشد و در صورت عمل نكردن و آلوده شدن در لجن زار گناه عقوبت او سخت تر خواهد بود.
حضرت صادق (ع) از پدران بزرگوارش روایت كرده و فرمود: حضرت رسول اكرم (ص) فرمود: در روز قیامت دوزخ با سه طایفه گفتگو می‌كند، امیر، قاری، ثروتمند، به امیر می‌گوید: ای كسی كه خدا به او فرمانروایی بخشید و عدالت نورزید او را می‌بلعد چنان كه مرغ دانه كنجد را می‌بلعد، و به قاری می‌گوید: ای كسی كه پیش مردم خود را آراسته نشان داده و با انجام گناهان با خدا مبارزه كرده است، او را [نیز] می‌بلعد و به ثروتمند می‌گوید: ای آن كه خدا به او دنیای زیاد و فراوانی از روی لطف عطا كرده و [مؤمن فقیر یا] حقیری از او قرض خواسته و او جز بخل كردن را نخواسته است، او را [هم] می‌بلعد۱۲.
۹- اخلاص در قرائت
یكی از شرایط مهم صحت و قبولی عبادات اخلاص و نیت پاك است همچنین قاری در قرائت قرآن باید با خلوص نیت قرآن را تلاوت كند اما اگر قرآن تلاوت كند تا دیگران خوششان بیاید یا تمرین صوت و ... باشد این نه تنها ارزشی ندارد بلكه جز وزر و وبال چیزی برای او در پی نخواهد داشت.
امام صادق (ع) فرمود: شما را به قرآن سفارش می‌كنم. قرآن را بیاموزید، گروهی از مردم قرآن می‌آموزند تا بگویند فلانی قاری قرآن است و عده‌ای قرآن می‌آموزند و مقصود او صداست تا آن كه بگویند فلانی صدای خوشی دارد در این گروه ها خیری نیست و عده‌ای قرآن می‌آموزند تا در شب و روز با قرآن باشند و در این اندیشه نیستند كه كسی بداند و یا نداند. ۱۳
پی نوشتها:
۱. وجدانی، جعفر، الفین، ترجمه وجدانی، ص ۸۲۷، ناشر، سعدی و محمودی، تهران، چاپ اول. ، چنان كه در اقوال اهل بیت (ع) وارد شده كه روزی امیر المؤمنین (ع) در كوچه كوفه می گذشت و كمیل بن زیاد در خدمت آن حضرت بود قاری در خانه ای آیه ای از قرآن را به بهترین وجه و صوتی می خواند كمیل آهی كشید، گفت كاش من موئی بودم بر بدن این قاری حضرت فرمود: كه این آرزو را مكن كه سرّ این بر تو ظاهر می شود، تا جنگ نهروان واقع شد و خوارج كشته شدند وقتی كه تفحّص می كردند آن حضرت خودش در میان كشتگان می گشت تا هر كدام را به ایشان بنماید برای تسلّی مردمان تا به این قاری رسید فرمود كه كمیل را بطلبید، چون آمد فرمود این را می شناسی؟ گفت نه یا امیر المؤمنین فرمود: این همان قاری است كه می خواند "أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ" و تو آن روز آرزو كردی، آیا حالا راضی هستی موی بدن او باشی؟ این پلید كه تیغ كشد به روی من تا به دست مؤمنان كشته شود، گفت: الحذر، الحذر، بی ولای ایشان نه علم فایده دارد نه زهد نه تلاوت قرآن مجید.
۲. غفاری، علی اكبر، ثواب الاعمال، ص ۲۳۹، ترجمه غفاری، ناشر، كتاب فروشی صدوق، تهران، چاپ اول.
۳. ص، ۲۹.
۴. طباطبایی، سید عباس، ارشاد القلوب، ترجمه طباطبایی، ص ۳۱۴، ناشر، جامعه مدرسین، قم، ۱۳۷۶ ش، چاپ پنجم.
۵. بهبودی، محمد باقر، گزیده كافی، ج ۲، ص ۲۱۳، ناشر، مركز انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۶۳ ش، چاپ اول.
۶. گر چه عالم همیشه محضر خداست و همه در همه وقت در محضر خداوند هستیم ولی این یك حضور ویژه و خاصی است.
۷. نائیجی، محمد حسین، آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز، ص ۲۴۵، ناشر، انتشارات كیا، تهران، ۱۳۸۱ ش، چاپ اول.
۸. عطائی، محمد رضا، مجموعه ورام، آداب و اخلاق در اسلام، ص ۱۶۳، ناشر، آستان قدس، مشهد، ۱۳۶۹ ش، چاپ اول.
۹. نحل، ۹۸.
۱۰. گیلانی، عبد الرزاق، مصباح الشریعة، ترجمه، ص ۱۱۲ و ۱۱۳، ناشر، پیام حق، تهران، ۱۳۷۷ ش، چاپ اول.
۱۱. مصطفوی، سید جواد، اصول كافی، ترجمه، ج ۴، ص ۴۱۰، ناشر، كتاب فروشی علمیه اسلامیه، تهران، چاپ اول.
۱۲. حجازی، سید مهدی، حجازی، سید علی رضا و عیدی خسروشاهی، محمد، درر الأخبار، ص ۶۳۳، ترجمه، به نقل از خصال صدوق، ناشر، دفتر مطاالعات تاریخ و معارف اسلامی، قم، ۱۴۱۹ ق، چاپ اول.
۱۳. نائیجی، محمد حسین، آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز، ص ۲۴۷.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.