در سمینار روش های تامین مالی بین المللی در حوزه انرژی چه گذشت؟

بورس24 :سمینار استراتژی های تامین مالی حوزه انرژی در سطح بین الملل به همت مرکز مالی ایران و بورس انرژی برگزار شد.در این نشست آقایان دکتر صالح آبادی، کاردر، حسینی مدیرعامل بورس انرژی، نقوی مدیرعامل مرکز مالی سخنرانی کردند.

سخنران : دکتر صالح آبادی

بانک توسعه تعاون از جمله بانک های توسعه ای ( EXPORT-IMPORT BANK – EXIM BANK ) به شمار می آید. پیمانکار ایرانی که در خارج از کشور می خواهد پروژه انجام دهد، یکی از خواسته های صاحب پروژه از پیمانکار این است که پیمانکار برای پروژه، فاینانس هم بیاورد( EPCF). یکی از کارهای بانک های توسعه ای تامین مالی پروژه های پیمانکاران ایرانی در خارج است. بعضی برآوردها از امکان صادرات 20 میلیارد دلار خدمات فنی مهندسی توسط ایران خبر می دهد. به عنوان مثال در تبادل گاز و برق ایران و ارمنستان، بانک توسعه صادرات تامین مالی یکی از خطوط انتقال برق را انجام داد.

تامین مالی بین المللی در قالب های مختلف صورت می گیرد:

1. تامین مالی شرکتی ( CORPORATE FINANCE ) : در این روش به عنوان مثال، شرکت نفت از مؤسسه بین المللی وام می گیرد یا انتشار اوراق بهادار در سطح بین المللی انجام می دهد. مدیریت ریسک در این روش بر عهده شرکت است.
2. تامین مالی پروژه ای ( PROJECT FINANCE ) : این روش دو مؤلفه اصلی دارد: پروژه باید در قالب یک ENTITY یا شرکت خاص صورت بگیرد و بانک به این شرکت خاص وام میدهد. دیگر اینکه بازپرداخت از محل عایدی همان پروژه می باشد و جریان آتی آن شرکت خاص، محلی برای بازپرداخت تسهیلات می شود. به عنوان مثال اگر شرکت نفت شرکت تابعه خاص ایجاد نماید و آن شرکت تامین مالی کند، نمی توان در صورت عدم بازپرداخت علیه شرکت نفت اقامه دعوی کرد. در این روش تمام ریسک تسهیلات به بانک پرداخت کننده منتقل می شود. روش جذابی برای سرمایه گذاران خارجی است اما در کشور ما چون بانک ها بیشتر وثیقه می گیرند، کمتر از این شیوه استفاده می کنند.
3. فاینانس ( FINANCE ) :در این شیوه نهاد مالی بین المللی تامین مالی می کند اما در ایران آن ( تعهد آن را ) بانک داخلی از می کند. دوره اجرای طرح یک تا سه سال، بازپرداخت 5 تا 15 سال و نرخ بهره تامین مالی خارجی یک تا 4 درصد بالای نرخ لایبور می باشد. جهت خرید ماشین آلات و تجهیزات و خدمات فنی مهندسی از منابع خارجی از این روش استفاده می شود. در زمان تحریم به عنوان مثال از 2.1 میلیون یورو فاینانس چینی برای پتروشیمی بوشهر استفاده شده است.
4. یوزانس : روش کوتاه مدت و معمولا برای سرمایه درگردش است. فروشنده به خریدار اعتبار می دهد و برای اطمینان، بانک داخلی LC مدت دار منتشر و در برابر بانک خارجی پرداخت می کند. سپس بانک داخلی باید از خریدار وثیقه بگیرد.
5. سرمایه گذاری خارجی که در دو قالب سرمایه گذاری مستقیم خارجی ( FDI) و غیرمستقیم خارجی نظیر خرید سهام و اوراق بهادار صورت می گیرد.
6. بیع متقابل ( BOT) : فروشنده خارجی ماشین آلات به مجموعه ایرانی می فروشد و بازپرداخت آن از محل محصول آن شرکت است. معمولا مجموعه خارجی علاوه بر ماشین آلات خدمات پیمانکاری اش را هم به عهده می گیرد.
7. تامین مالی ساختاریافته ( STRUCTURED) : تبدیل به اوراق بهادار کردن دارایی هاست که دارایی ها از ترازنامه بانی خارج و به SPV منتقل و در SPV با تبدیل به اوراق بهادار شدن در سطح بین المللی عرضه می شود. ABS و MBS در این دسته قرار می گیرد.
8. PPP : بخش خصوصی خودش سرمایه گذاری می کند و تسهیلات را از یانک های بین المللی دریافت می کند و بادولت مشارکت می کند. بازپرداخت از محل آن پروژه می باشد. هم می تواند مالک شود و هم مالکیت را به دولت منتقل نماید. بانک های توسعه ای دنیا خیلی از این روش استفاده می کنند.
9. ریفاینانس : معمولا برای سرمایه در گردش است. خرید مواد اولیه برای کارخانجات تولیدی کشور از این شیوه انجام می گیرد. گشایش اعتبار را بانک داخلی انجام می دهد و بانک خارجی پول فروشنده خارجی را نقد می دهد و از بانک داخلی طلبکاری می شود.( خط اعتباری بانک خارجی به بانک ایرانی و اعطای آن توسط بانک ایرانی به مشتری)

الزامات برای تامین مالی بین المللی شامل زیرساخت های حقوقی، رتبه بندی کشور و شرکت و پروژه، الزامات حسابداری بین المللی IFRS، استفاده از ظرفیت مؤسسات اعتبار صادرات بین المللی ( ECA) نظیر ساچه ایتالیا جهت پوشش ریسک( با ضمانت پروژه ها سبب می شوند تا بانک های خارجی تامین مالی کنند)، استفاده حداکثری وزارت نفت از تامین مالی پروژه ها در قالب EPCF( پیمانکار فاینانس هم بکند( و استفاده از تامین مالی چندجانبه یا مشارکت دولتها و بانک ها و مؤسسات اعتبار صادراتی مختلف می باشد.

سخنران : کاردر، معاون سرمایه گذاری و مالی شرکت نفت

از آنجایی که بسیاری از قسمتهای پایین دستی خصوصی شده اند، تمرکز شرکت نفت بر بالادست مس باشد. قبل از تحریم تامین مالی در قالب یوزانس های یک ساله و دوساله و بعدها با وثیقه ( PLEDG) گذاشتن قرارداهای نفتی صورت می گرفت. در ادامه از طریق بیع متقابل در حدود 20 میلیارد دلار تامین منابع صورت گرفت. در پتروشیمی ها هم فاینانس ساختاریافته شکل گرفت و کمتر به سراغ صندوق های پروژه رفتند.

در سال 2035، 75 درصد از جمعیت جهان شهرنشین می شوند که سبب بالارفتن مصرف انرژی می شوند هرچند که کشورها اقداماتی را جهت کاهش شدت انرژی انجام می دهند. ظرف 20 سال آینده نیاز به 16 ترلیون دلار در بخش نفت و 8.7 ترلیون دلار در بخش گاز نیاز به سرمایه گذاری در سطح جهان وجود دارد.

در سال گذشته حدود هزار میلیارد دلار سرمایه گذاری بالادست از شیل خارج شده است که هنوز ایران را برای سرمایه گذاری انتخاب نکرده اند.

در ایران در برنامه پنج ساله و تا سال 2020، نیاز به 80 میلیارد دلار سرمایه گذاری در بخش پایین دست ( DOENSTREAM) است که توسط بخش خصوصی انجام می گیرد و نیاز به 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری در بخش بالادستی ) UPSTREAM) است که باید توسط دولت انجام گیرد. از این 100 میلیارد دلار، سهم صندوق توسعه14، EPCF 10، بازار سرمایه 8، وام12، قراردادهای نفتی 25 و درآمدهای شرکت نفت 31 میلیارد دلار می باشد.

برای تامین مالی پروژه های بالادستی در زمینه کشف، توسعه و تولید از روش های EPCF، EPDF، فاینانس شرکتی، فاینانس پروژه، یوزانس، اوراق مشارکت، مکانیزمECA، خط اعتباری و وام، ابزارهای مالی نظیر صندوق ها و قراردادهای نفتی ایران ( IPC) استفاده می شود. یکی از اهاداف قراردادهای نفتی ایران انتقال تکنولوژی جهت افزایش صریب برداشت میادین است. مثلا در عراق با برداشت یک میلیون بشکه آب از زمین در روز و تزریق آن به میدان نفتی، تولید آن میدان مهم عراق از 600 هزار بشکه در روز به 1.6 میلیون بشکه و در مرحله بعد به 2 میلوین بشکه می رسد که فراتر از تصور است. عراق هدف تولید 6.8 میلیون بشکه ای را درنظر دارد. نفت عراق شباهت زیادی به ایران دارد. هدف تولید ایران هم در همین حدود است.

تامین مالی در پایین دستی که در دست خصوصی هاست از طریق سرمایه گذاری مستقیم خارجی، JOINTVENTURE، PPP، BOO، BOT و ... صورت می گیرد.یکی از اقداماتی که کشورهایی نظیر عربستان برای بازاریابی نفت خود انجا داده اند خرید سهام پالایشگاه هاست به طوری که این کشور از 10 میلیون بشکه نفت تولید، 6 میلیون را به این پالایشگاه ها می دهد و تنها 4 میلیون شناور است.

به عنوان یکی از پروژه ها، در جاسک از سرمایه گذاران دعوت می شود تا برای ساخت تا سقف 20 میلون بشکه مخزن نگهداری نفت خام که اجاره آن توسط شرکت نفت خواهد بود، سرمایه گذاری کنند.نقطه سربسری نفت ایران بین 15 تا 18 دلار است. امارات و عربستان قیمت پایین تری دارند.