۵.۵ سال اوراق‌فروشی بی‌وقفه در بورس؛ بدهی دولت به آینده ایران چند برابر شد

بورس24 : بازار اوراق اسلامی در ایران طی 5.5 سال گذشته نقش مهمی در تأمین مالی دولت و مدیریت نقدینگی اقتصاد کشور ایفا کرده است.

بر اساس داده‌های ارائه شده توسط سایت فرابورس ایران، حجم معاملات اوراق اسلامی شامل عملیات بازار باز، پذیره‌نویسی دولتی و سایر اوراق، از سال 1399 تا مرداد 1404 رشد قابل‌توجهی داشته است.

دولت نه تنها بر تامین نقدینگی از محل فروش اوراق در بورس ادامه داده بلکه حجم آن را نیز افزایش داده است. به طوری که ارزش اوراق دولتی فروخته شده طی یک سال اخیر 30% بیشتر از کل دوره سه ساله رئیسی بوده است.

سال 1399: آغاز معاملات اوراق

در سال 1399 که برای اولین بار استارت اوراق فروشی دولت در بازار سرمایه زده شد، مجموع معاملات اوراق اسلامی به 739.4 همت (هزار میلیارد تومان) رسید. عملیات بازار باز با 514 همت، 69.5 درصد از کل معاملات را تشکیل داد، در حالی که پذیره‌نویسی دولتی و سایر اوراق به ترتیب 125.7 و 99.7 همت بودند. این دوره نشان‌دهنده شروع جدی استفاده از ابزارهای مالی اسلامی برای مدیریت نقدینگی و تأمین کسری بودجه دولت بود.

ابتدای 1400 تا 11 مرداد: تداوم روند صعودی

از ابتدای فروردین تا 11 مرداد 1400 که پایان دوره ریاست جمهوری روحانی بود ، حجم معاملات اوراق به 670.4 همت رسید. عملیات بازار باز با 615.9 همت همچنان بخش عمده معاملات (91.8 درصد) را به خود اختصاص داد. در این دوره، پذیره‌نویسی دولتی با 6.7 همت کاهش چشمگیری نسبت به سال قبل داشت که نشان‌دهنده تمرکز بیشتر بر عملیات بازار باز بود.

از 12 مرداد 1400 تا 9 مرداد 1403 (دوران رئیسی): جهش چشمگیر

در دوره تقریبا سه ساله ریاست جمهوری رئیسی (از 12 مرداد 1400 تا 9 مرداد 1403)، معاملات اوراق اسلامی به اوج خود رسید و به 33,851.9 همت افزایش یافت. عملیات بازار باز با 32,410.1 همت، 95.7 درصد از کل معاملات را تشکیل داد که نشان‌دهنده نقش کلیدی این ابزار در سیاست‌های پولی بانک مرکزی بود. پذیره‌نویسی دولتی با 427.3 همت و سایر اوراق با 1,014.5 همت، همچنان در حاشیه بودند. این جهش نشان‌دهنده افزایش وابستگی دولت به اوراق برای تأمین مالی و کنترل نقدینگی در شرایط تورمی بود.

از 9 مرداد 1403 تا 26 مرداد 1404 (دوران پزشکیان): تثبیت و رشد

در دوره اخیر (تا 26 مرداد 1404)، حجم معاملات اوراق اسلامی در بازار سرمایه به 34,789.9 همت رسید. عملیات بازار باز با 33,725.7 همت همچنان غالب بود (96.9 درصد). پذیره‌نویسی دولتی با 554.7 همت رشد قابل‌توجهی نسبت به دوره قبل نشان داد. این روند نشان‌دهنده ادامه سیاست‌های پولی مبتنی بر اوراق و افزایش نسبی نقش پذیره‌نویسی دولتی است.

طی یک سالی که سکان ریاست جمهوری ایران در دست پزشکیان است حجم اوراق فروشی دولت 30% بیشتر از کل دوره سه ساله ریاست جمهوری رئیسی است. در حدود 36 ماه ریاست جمهوری رئیسی 427,3 همت اوراق در بورس فروخته شد اما این مبلغ در یک سال اخیر به حدود 555 همت رسیده است.

طی 5.5 سال گذشته، حجم معاملات اوراق اسلامی از 739.4 همت در سال 1399 به بیش از 34,789.9 همت در دوره اخیر رسیده است که نشان‌دهنده رشد حدود 47 برابری است. عملیات بازار باز به‌عنوان ابزار اصلی بانک مرکزی، نقش کلیدی در این رشد داشته و به مدیریت نقدینگی و کنترل تورم کمک کرده است.

با این حال، افزایش وابستگی به اوراق می‌تواند ریسک‌هایی مانند بدهی‌های آتی دولت را به همراه داشته باشد. برای سیاست‌گذاران، تعادل بین استفاده از اوراق و سایر ابزارهای مالی اهمیت دارد تا پایداری اقتصادی حفظ شود.