دنیای اقتصاد / طی هفته گذشته بار دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری ردای قرمز بر تن كرده و همگی با افت مواجه شدند. شروع دور جدید مذاكرات هسته‌ای طی هفته سپری شده، كلیه سرمایه‌گذاران را در حالت انتظار فرو برد. در این شرایط، برخی ناآرامی‌ها در عراق و تشدید درگیری‌ها در این كشور منجر به افزایش نگرانی‌ها در بازار داخلی و به ویژه بازار سهام شد. به این ترتیب، انتظار فرسایشی سرمایه‌گذاران در حالی ادامه می‌یابد كه همه نگاه‌ها به نتیجه مذاكرات هسته‌ای است. این مساله نه تنها بر سرمایه‌گذاران خرد اثرگذار بوده، بلكه فعالان بزرگ اقتصادی و حتی مسوولان بخش‌های مختلف نظیر سازمان بورس را نیز در حالت انزوا قرار داده است. نتیجه این امر منجر به بی‌تحركی و تمایل به ركود كلیه بازارهای سرمایه‌گذاری كشور شده است.
در بازار ارز، امیدواری به گشایش‌های هسته‌ای منجر به شكسته شدن كف حمایتی 3 هزار و 200 تومانی دلار پس از مدت‌ها شد. این در حالی است كه همواره ناآرامی‌های منطقه‌ای منجر به افزایش هیجانی قیمت دلار می‌شد. در بازار جهانی طلا، جنگ‌های داخلی عراق منجر به افزایش قیمت‌های طلای جهانی و نفت شده، در حالی كه اثر آن بر بازار ارز تهران مشاهده نمی‌شود. به این ترتیب در پایان هفته گذشته، دلار در مسیر كاهشی ملایم خود، با افت 50 تومانی مواجه و به قیمت 3 هزار و 200 تومان معامله شد. بازار سكه نیز بدون توجه به تغییرات قیمتی طلای جهانی، همگام با دلار روند نزولی خود را ادامه داد به طوری كه هر سكه طرح جدید در هفته گذشته با 7 هزار تومان كاهش به قیمت 953 هزار تومان معامله شد. در این شرایط، گرچه مذاكرات هسته‌ای تا مراحل مناسبی پیش رفته است اما هنوز تا توافق نهایی فاصله زیاد است. این امر احتمال بازگشت قیمت‌ها در بازار ارز و پیرو آن سكه را در هفته جاری تقویت می‌كند.
در این میان، شاخص كل بورس تهران بیش از همه با افت مواجه و طی هفته گذشته با تغییراتی معادل منفی 2.2 درصد همراه شد. به این ترتیب، روند نزولی فرسایشی شاخص كل بورس در روزهای ابتدایی هفته ادامه یافت و ناآرامی‌های عراق، به عنوان دومین بازار هدف محصولات صادراتی ایران در سال 92، منجر به تشدید افت شاخص بورس شد. با این حال، شاخص كل در میانه راه با نزدیك شدن به كف حمایتی 72 هزار واحدی تغییر مسیر داد و توانست بخش اندكی از افت خود را در روزهای پایانی هفته جبران كند.
حمایت واقعی یا دلخوشی؟
پس از آنكه شاخص كل طی دو روز ابتدایی هفته گذشته با سقوط 1800 واحدی مواجه شد، جلسه‌ای میان مسوولان بورس و سهامداران حقوقی برگزار شد و طی آن قرار شد تا از بازار حمایت جدی انجام شود. پیش‌تر نیز درخصوص تزریق 5 هزار میلیارد تومانی به صندوق توسعه بازار مباحثی صورت گرفته بود. اما آنچه در حال حاضر در معاملات بورس مشاهده می‌شود این است كه بازار سهام تقریبا با هیچ حمایتی از سوی افراد حقوقی مواجه نیست و صندوق توسعه نیز با توجه به عدم شفافیت در نحوه عملكرد خود، به ظاهر غیر‌فعال است. در شرایطی كه سهامداران حقیقی روی خوشی به بازار نشان نمی‌دهند گرچه وعده‌های حمایتی در كوتاه مدت منجر به عدم سقوط بیشتر شاخص می‌شود (مشابه روزهای پایانی هفته گذشته) اما در ادامه بر بی‌اعتمادی سهامداران دامن زده و ریزش‌های شدیدتری را رقم خواهد زد. از سوی دیگر، برخی مدیران و تحلیلگران نیز شرایط فعلی بازار را برای خرید سهام بسیار مناسب عنوان می‌كنند. به عقیده آنها اصلاح قیمتی در بازار سهام به اندازه كافی انجام شده و اكنون زمان خرید در كف قیمتی است. با این حال، مشاهده می‌شود سهامداران حقوقی كه عموما از تیم‌های متخصص تشكیل شده‌اند و به خوبی وضعیت بازار و سهام را تحلیل می‌كنند تمایل زیادی به خرید سهام جدید نشان نمی‌دهند. در واقع، حالت ضد و نقیضی میان اظهارات افراد مزبور و عملكرد مشاهده شده در بازار وجود دارد. در یك بررسی دقیق‌تر، مشاهده می‌شود نسبت قیمت به سودآوری (P/E) متوسط بازار به تازگی به زیر 6 مرتبه رسیده است كه همین مساله دلیلی بر ارزشمند بودن سهام موجود عنوان می‌شود. حال آنكه با نگاهی به روند سال‌های اخیر این نسبت در بورس تهران، مشاهده می‌شود گرچه این رقم از مرز هشدار خارج شده است اما همچنان در مرز بالای متوسط سال‌های گذشته حركت می‌كند. بنابراین، نباید صرفا با پیشنهادها و وعده‌های خوش‌بینانه موجبات بی‌اعتمادی بیشتر سهامداران به بازار سهام فراهم شود.
تداوم معاملات ضعیف
طی هفته گذشته، 2009 میلیون سهم به ارزش 4 هزار و 562 میلیارد ریال در 200 هزار و 169 دفعه معامله شد. بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد میانگین حجم معاملات روزانه طی هفته گذشته، نسبت به میانگین آن از ابتدای سال حدود 40 درصد كاهش داشته كه نشان‌دهنده عدم پویایی بازار در شرایط فعلی است. همان‌طور كه اشاره شد، انتظار سهامداران مهم‌ترین عامل افت حجم معاملات به شمار می‌آید. پایین‌بودن حجم معاملات در شرایطی كه شاخص نیز مسیر نزولی را طی می‌كند نشان می‌دهد اگر انتظار سهامداران به نتیجه مناسبی نرسد و آنها در معاملات حضوری فعال پیدا كنند، ممكن است شاهد ریزش‌های شدیدتری در بازار باشیم. با این حال امید است نتایج حاصل از مذاكرات هسته‌ای مناسب باشد و بتواند اثرات مناسبی بر بازار سرمایه داشته باشد.
قیمت‌ها در سطح مناسبی قرار دارند
بررسی روند حضور سهامداران نشان می‌دهد افت شدید شاخص كل در روزهای ابتدایی شاخص با حمایت سهامداران حقوقی مواجه شده و همین مساله منجر شده است تا سهم حضور حقوقی‌ها و حقیقی‌ها در مجموع هفته تقریبا یكسان باشد. اما نكته قابل توجه آنكه در روزهای پایانی شاهد حضور بسیار كمرنگ سهامداران حقوقی هستیم و حتی آنها در روزی كه شاخص تنها 100 واحد رشد كرده بیشتر در نقش فروشنده حضور یافته‌اند. این مساله موید آن است كه این سهامداران نیز سطح فعلی قیمت‌ها را چندان پایین ندانسته و رشد بیشتر آن را ضروری نمی‌دانند. در این شرایط، طی هفته گذشته تغییر مالكیتی به ارزش 708 میلیارد ریال (معادل 13 درصد ارزش كل معاملات) از سوی سهامداران حقیقی به حقوقی انجام شد. همان‌طور كه اشاره شد حمایت روزهای شنبه و یكشنبه مهم‌ترین عوامل این تغییر مالكیت به شمار می‌آیند. با این حال با مقایسه روند تغییرات مالكیت و شاخص كل مشاهده می‌شود كه در روزهای رشد شاخص، روند تغییر مالكیت به سمت سهامداران حقوقی معكوس یا كند شده است.
بورس نیازمند اصلاح بیشتر؟
یك تحلیلگر تكنیكال بازار سهام با اشاره به وضعیت اخیر بازارهای سرمایه‌گذاری، می‌گوید: شاخص كل از ابتدای سال 93 تا كنون در حدود 7.8 درصد افت را در كارنامه خود به ثبت رسانده است. این در حالی است كه در بازارهای موازی برخلاف بورس، دلار در مقطعی بازدهی بیش از 10 درصد را برای فعالان این عرصه به ارمغان آورد و در حال حاضر نیز بیش از 6 درصد بالاتر از قیمت ابتدای سال قرار دارد. بازدهی بازار سكه نیز گرچه در حال حاضر رقمی نزدیك به صفر است، با این حال در سه ماه گذشته سكه نقدی نیز با ثبت قله 10 میلیون و 380 هزار ریالی در اوایل اردیبهشت ماه، در حدود 9 درصد افزایش نسبت به ابتدای سال را دركارنامه خود به ثبت رسانده است. در بازار مسكن نیز اگر چه قیمت‌ها تغییرات چندانی نداشته است، با این حال گزارش‌ها حاكی از افزایش تعداد معاملات است. جالب اینكه سپرده‌های روزشمار بانكی با توجه به میزان سود، رقمی بین 5 تا 6 درصد برای سپرده‌گذاران بانكی به ارمغان آورده است. مهرداد خالقی با اشاره به بازدهی شاخص بورس طی 10 سال گذشته به دو نكته اشاره می‌كند كه به ترتیب عبارت است از:
نكته اول. در این بازه زمانی تنها در سال‌های 1384 و 1387 شاخص نسبت به ابتدای سال با افت به كار خود پایان داده است. جالب اینكه بازار در این دو سال به ترتیب 12.8 و 10.2 درصد افت را تجربه كرده است. در حال حاضر تنها با گذشت 3 ماه از سال شاخص كل تغییراتی در حدود منفی 8 درصد را در كارنامه خود ثبت كرده است.
نكته دوم. از سال 1388 تا پایان سال 1392 شاخص به طور پیوسته بازدهی مثبت را برای فعالان بازار سرمایه به ارمغان آورده است و پس از ثبت بازدهی 302 درصدی در این بازه زمانی، سوال اصلی اینجاست كه آیا دوران اصلاح بازار فرا رسیده است؟
وی ادامه می‌دهد: همان‌طور كه در جدول مربوط به P/E مشخص است، از سال 1391 تا كنون، میانگین كمترین P/E بازار معادل 4.59 واحد و مربوط به مرداد 1391 است؛ یعنی همان زمانی كه موج قدرتمند صعودی بازار سرمایه آغاز به كار كرد. به‌طور متوسط، میانگین P/E بازار در سال 1391 در حدود 5.45 مرتبه بوده است. اما در سال 1392، این نسبت، پله پله در حال رشد بود و با توافق موقت هسته‌ای در ژنو، به دلیل خوش‌بینی بازار نسبت به آینده، آهنگ رشد آن بازار شدت بیشتری گرفت و در نهایت در آذر ماه 1392 بازار با ثبت رقمی معادل 8.04 واحد، اوج خود را تجربه كرد و با آغاز دوران ركود در بازار رو به افول گذاشت. این كارشناس بازار سرمایه عنوان می‌كند: میانگین نسبت P/E بازار در سال 1392 در حدود 6.76 واحد بود؛ یعنی 1.31 واحد رشد P/E بازار را در ظرف یك سال شاهد بودیم. از جمله دلایل این امر می‌تواند روی كار آمدن دولت جدید و همچنین توافق موقت هسته‌ای باشد كه هر دو نشان‌دهنده امیدواری اهالی بازار نسبت به آینده اقتصادی كشور در آن برهه از زمان است. در این میان نكته جالب توجه فاصله بین كمترین و بیشترین P/E بازار ظرف دو سال یادشده است، به طوری كه از مرداد 1391 این نسبت از 4.59 در مدت 16 ماه تا 8.04 واحد در آذر 1392 رشد كرد تا به این ترتیب شاهد رشد 3.5 واحدی میانگین P/E بازار در مدت 16 ماه باشیم.
خالقی اظهار می‌كند: در حال حاضر بنا به گفته متولیان بازار سرمایه سود نقدی شركت‌ها در حدود 55 هزار میلیارد ریال است و با توجه به ارزش روز بازار P/E كنونی بازار سرمایه رقمی معادل 6.32 واحد است. این بدان معنا است كه این نسبت تقریبا معادل شهریور ماه سال گذشته است و رشدی كه بازار به دلیل توافق موقت هسته‌ای در نیمه دوم سال 92 با آن مواجه شد، از بازار پس گرفته شده است. به این ترتیب در حالی كه پیك شاخص كل در شهریور ماه سال گذشته حدود
62 هزار واحد بود، اكنون شاخص كل در حالی در محدوده 72 هزار واحدی نوسان می‌كند كه P/E به شهریور 92 رسیده كه یكی از دلایل این موضوع رشد 3 هزار میلیارد ریالی سود شركت‌ها است.
دو سناریو برای روند شاخص كل
این تحلیلگر در رابطه با وضعیت تكنیكال شاخص كل بیان می‌كند: به لحاظ نموداری، روز 24 خرداد ماه بازار كف قبلی خود را در محدوده 73637 واحد بی اعتبار كرد تا به سمت كف جدید حركت كند. در صورتی‌كه بازار نتواند در روزهای آینده خود را بالای محدوده 73637 واحد تثبیت كند، ناگزیر به سمت اهداف نزولی جدیدی حركت خواهد كرد. در این بین تنها شانس شاخص كل برای بقا در كانال 70 هزار واحد واكنش به یكی از سه سطح حمایتی 72279، 71729 یا 70551 واحد است. در صورتی‌كه این سطوح كارساز نباشد، ناگزیر بازار حداقل تا 68 هزار واحد اصلاح را تجربه خواهد كرد. اما سناریوی دوم شكسته شدن باند مقاومتی 73637 – 74000 واحد است كه در این صورت علاوه‌بر نفوذ شاخص بالای محدوده كف قبلی، روند نزولی حداقلی (مینوری) شاخص كل نیز شكسته خواهد شد و به این ترتیب بازار می‌تواند حداقل تا 79000 واحد و حداكثر تا 84000 واحد رشد را تجربه كند، البته این رشد نیاز به یك محرك قوی دارد. بازار می‌تواند در قالب نهایی شدن توافق هسته‌ای شروع به پیشروی كند، یا اینكه با ایجاد موانعی در جهت توافق و افزایش نرخ دلار با چاشنی افزایش نرخ محصولات برخی صنایع پیشروی داشته باشد.
تنها 4 صنعت مثبت طی یك هفته
طی معاملات هفته گذشته، عمده صنایع با روند شاخص كل همراهی كردند و منفی شدند. به این ترتیب، در میان صنایع بورسی تنها 4 گروه توانستند تغییرات مثبتی را به ثبت برسانند. گروه ساخت دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی، استخراج سایر معادن، محصولات چوبی و سیمان به ترتیب با 12.6، 3.78، 0.58 و 0.19 درصد رشد توانستند بیشترین بازدهی هفتگی را در میان صنایع بورسی به ثبت برسانند. در این میان، تنها گروه سیمانی است كه در میان صنایع بزرگ بورسی جای می‌گیرد. این گروه كه در هفته منتهی به 23 خرداد ماه، بیشترین افت شاخص را با توجه به تاخیر در تصمیم گیری در خصوص افزایش نرخ سیمان تجربه كرده بود؛ در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته با مصوب شدن افزایش قیمت سیمان توانست روند خود را تغییر دهد و در مجموع هفته رشد ملایمی را به ثبت برساند.
از سوی دیگر، استخراج زغال‌سنگ، سایر محصولات كانی غیرفلزی، ساخت محصولات فلزی و محصولات كاغذی به ترتیب با 8.9، 4.7، 4.5 و 3.8 درصد افت، منفی‌ترین گروه‌های هفته گذشته شدند. كاملا طبیعی است كه در شرایط منفی بازار، گروه‌های كوچك‌تر كه شركت‌های كمتر و با حجم مبنای پایین‌تری دارند بیشترین افت را تجربه كنند. با این حال سایر گروه‌های بزرگ نیز با افت‌های قابل توجهی مواجه شدند. در این میان می‌توان به گروه خودرو اشاره كرد كه پتانسیل‌های زیادی را در صورت گشایش‌های هسته‌ای دارد. در واقع، میزان افزایش قیمت خودروها توسط شورای رقابت، مطابق انتظارات نبود و همین مساله منجر شد تا در ابتدای هفته این گروه با افت قابل‌توجهی مواجه شود.
همچنین، طی هفته گذشته، گروه پالایشگاهی، بانكی و خودرویی بیشترین حجم معاملات را در اختیار داشتند كه به ترتیب با 3، 2.1، و 3.1 درصد افت شاخص نیز همراه بودند. روند 10 گروه با بیشترین حجم معاملات نشان می‌دهد عمده این صنایع افت‌های بیش از 2 درصدی را تجربه كرده‌اند كه همین امر منجر به افت 2.2 درصدی شاخص كل طی هفته گذشته شده است.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.