جزئیات اخذ مالیات از معاملات رمزارزها توسط مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام شد

بورس24 : مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی سازوکار اخذ مالیات از انواع معاملات رمزدارایی‌ها بر اساس قانون مالیات بر سفته‌بازی و سوداگری را تشریح کرد.

قانون «مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی» با هدف افزایش شفافیت معاملات اقتصادی در تیرماه ۱۴۰۴ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. بر اساس این قانون، عایدی سرمایه حاصل از انتقال انواع رمزدارایی‌ها ازجمله انواع رمزارزها و رمزپول‌ها، مشمول مالیات شده است.

در همین راستا مرکز پژوهش‌های مجلس نسبت به تهیه گزارشی در خصوص تشریح سازوکار اخذ مالیات از معاملات انواع رمزدارایی، رمزپول و رمزارز بر اساس قانون «مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی» اقدام کرده است.

محور اصلی اجرای این قانون، الزام اشخاص مجاز در خریدوفروش رمزدارایی‌ها (اصطلاحا صرافی‌ها) به صدور صورتحساب الکترونیکی برای معاملات رمزدارایی‌هاست. این صورتحساب‌های الکترونیکی به عنوان بسته استاندارد اطلاعاتی، مبنای محاسبه مالیات بوده و شامل همه انواع اطلاعات مورد نیاز برای اخذ مالیات از قبیل اطلاعات هویتی طرفین معامله، قیمت و زمان انجام معامله است.

بازار غیر شفاف، بستر پولشویی و فرار مالیاتی

بازار رمزدارایی به دلیل ویژگی‌هایی نظیر «ناشناس بودن طرفین برخی معاملات، امکان جابه‌جایی سریع و بدون محدودیت و نبود سازوکارهای نظارتی استاندارد» می‌تواند بستری مستعد برای انواع سوءاستفاده‌های مالی و جرایم اقتصادی باشد. به همین دلیل ماهیت غیرشفاف معاملات رمزدارایی‌ها به چالشی اساسی تبدیل شده که می‌تواند زمینه فعالیت‌های غیرقانونی ازجمله پولشویی، فرار مالیاتی و تأمین مالی تروریسم را فراهم کند.

لذا در قانون مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی سازوکارهای اجرایی و مالیاتی پیش‌بینی شده که شامل موارد زیر است:

از کدام معاملات رمزارزها می‌توان مالیات بر عایدی گرفت؟

مطابق آنچه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده، انواع معاملات رمزپول و رمزدارایی به صورت کلی به ۵ دسته تقسیم می‌شوند که شامل معاملات در صرافی‌های مجاز؛ انتقال از صرافی‌های مجاز به صرافی‌های غیرمجاز ؛انتقال از صرافی‌های غیرمجاز به صرافی‌های مجاز ؛ معاملات در خارج از صرافی‌های مجاز و معاملات در صرافی‌های غیرمجاز می‌شود.

منظور از اشخاص یا صرافی‌های مجاز، اشخاص حقیقی یا حقوقی دارای مجوز از بانک مرکزی هستند.

در ۴ مورد نخست می‌توان با صدور صورت‌حساب الکترونیکی، از عایدی معاملات رمزارزها مالیات اخذ کرد اما در مورد آخر (انجام معاملات رمزدارایی‌ها در صرافی‌های غیرمجاز) امکان اخذ مالیات به صورت دقیقی نیست.

معافیت‌های مالیاتی معاملات رمزارزها

در قانون مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی، معافیت‌هایی برای اشخاص غیرتجاری در خصوص عایدی سرمایه حاصل از انتقال انواع رمزدارایی، در نظر گرفته شده است؛ برخی از این معافیت‌ها، معافیت‌های مختص انتقال‌های خاص نظیر ارث و انتقال بلاعوض است و برخی از معافیت‌ها روی عایدی سرمایه حاصل از انتقال این دارایی‌ها اعمال می‌شوند.

به عنوان نمونه از مجموع عایدی سرمایه حاصل از انتقال رمزدارایی‌های اشخاص غیرتجاری، تا آستانه ۵ برابر معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم در هر ۵ سال کسر می‌شود.

ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم بیان می‌دارد که همه حقوق و مزایای شخص حقیقی که از یک یا چند منبع به موجب اشتغال در ایران کسب می‌شود، از معافیت تعیین‌شده در این ماده بهره‌مند می‌شود. میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق، طبق ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم هر ساله در قانون بودجه سنواتی مشخص می‌شود که مثلا در قانون بودجه امسال سقف معافیت مالیات بر حقوق ماهانه ۲۴ میلیون تومان تعیین شده است.

مالیات بر درآمد اتفاقی برای معاملات فاقد صورت‌حساب الکترونیکی + مثال

اگرچه در این گزارش تصریح شده که امکان اخذ دقیقی مالیات بر عایدی از معاملات رمزارزها در صرافی‌های غیرمجاز نیست اما در قانون «مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی» سازوکار مالیات بر درآمد اتفاقی برای معاملات فاقد صورت‌حساب الکترونیکی (یا همان معاملات در خارج از صرافی‌های مجاز) پیش‌بینی شده است.

بر این اساس در معاملاتی که ثمن معامله (وجه) از طریق انتقال رمزدارایی‌ها پرداخت شود، به دلیل اینکه انتقال رمزدارایی فاقد صورت‌حساب الکترونیکی است، به میزان مبلغ مندرج در صورت‌حساب الکترونیکی (در صورت وجود) طرف دریافت‌کننده وجه مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد شد. به عبارت دیگر در این معاملات به جای اینکه عایدی سرمایه ناشی از انتقال یا همان سود ناشی از انتقال مشمول مالیات شود، کل مبلغ فروش مشمول مالیات می‌شود.

به عنوان مثال فرض کنید شخص «الف» ملکی به ارزش واقعی ۱۰ میلیارد تومان را به صورت رسمی از شخص «ب» دریافت کند، اما در ازای دریافت آن، معادل ریالی ثمن معامله (مبلغ) را به صورت غیررسمی مثال از طریق انتقال رمزارز بدون صدور صورت‌حساب الکترونیکی به شخص «ب» یعنی فروشنده پرداخت کند.

براساس سازوکار مالیات بر درآمد اتفاقی، ارزش ملک دریافت شده ۱۰ میلیارد تومان، برای شخص «الف» به عنوان درآمد اتفاقی ثبت می‌شود. به عبارت بهتر، به دلیل اینکه پرداخت از مسیر غیرشفاف انجام شده، دریافت ملک به عنوان درآمد اتفاقی برای شخص «الف» تلقی می‌شود و شخص «الف» در این مثال مشمول پرداخت مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود.

برگه‌های مالیات بر عایدی رمزارز چگونه صادر می‌شود؟

بر اساس قانون، مسئولیت صدور صورت‌حساب الکترونیکی انتقال رمزدارایی که مبنای محاسبه عایدی سرمایه در این حوزه است، بر عهده اشخاص مجاز به معامله انواع رمزدارایی یا همان صرافی‌هاست. نحوه محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه نیز به گونهای طراحی شده که تنها فعالیت‌های سوداگرانه هدف قرار گیرد. پس از محاسبه دوره تملک و عایدی سرمایه مشمول، میزان مالیات با لحاظ معافیت‌های مالیاتی تعیین می‌شود.

ضمن اینکه با هدف پیشگیری از توسعه بخش غیررسمی، این قانون سازوکار مالیات بر درآمد اتفاقی را برای معاملات فاقد صورتحساب الکترونیکی پیش‌بینی کرده که بر این اساس در مواردی که انتقال دارایی بدون صدور صورت‌حساب الکترونیکی انجام گیرد، ارزش دارایی منتقل شده به عنوان درآمد اتفاقی برای طرف دریافت‌کننده رمزارز محسوب و مشمول مالیات می‌شود.