اعتیاد به تلویزیون این چنین ضررهایی دارد که باور نمی کنید...

بورس24 : کم نیستند کسانی که زندگی‌ شان بدون تلویزیون فلج می‌ شود.

این جور آدم‌ ها به محض اینکه به خانه بر می‌ گردند، در یک چشم به هم زدن به سمت کنترل تلویزیون شیرجه می‌ روند و حتی ثانیه‌ ای از برنامه‌ ی مورد علاقه‌ی‌ شان چشم بر نمی‌ دارند.

برای بسیاری از ما، تلویزیون به پای ثابت لوازم منزل تبدیل شده، طوری که زندگی بدون آن برای‌ مان قابل تصور نیست. عده‌ ای معتقدند حضور دائمی این جعبه‌ی جادویی به منشاء خشونت‌ های اجتماعی و مصرف‌ گرایی تبدیل شده است. اما خیلی از آنهایی که به دیدن سریال‌ های درام یا مجموعه‌ های اکشن عادت دارند، خودشان هم نمی‌ دانند که این قبیل برنامه‌ ها چه تنشی را به زندگی‌ شان وارد می‌ کند و چطور مغزشان را تحت تأثیر قرار می‌ دهد.

در این مقاله قصد داریم آن دسته از بینندگان پر و پا قرصی را که بدجور به تماشای فیلم و سریال عادت دارند، با آثار سوء این رفتار آشنا کنیم.

پژوهشگران بسیاری آثار زیان بار تماشای طولانی‌ مدت تلویزیون را مورد مطالعه قرار داده‌ اند. به اعتقاد آدام لیپسون(Adam Lipson)، جراح مغز و اعصاب، یکی از بهترینِ این مطالعات در دانشگاه توهوکو در ژاپن انجام گرفته است.

در این مطالعه، پژوهشگران دریافتند قشر قطبی‌ پیشانی (frontpolar cortex) در افرادی که زیاد تلویزیون تماشا می‌ کنند ضخیم‌ تر می‌ شود. این ناحیه از مغز با قابلیت استدلال کلامی در ارتباط است و گفته می‌ شود، ضخیم‌ تر شدن آن با کاهش بهره‌ی هوشی یا همان IQ همراه خواهد بود.

در این مطالعه مشاهده شد علاوه بر قشر قطبی‌پیشانی، قشر بینایی (visual cortex) نیز که در لوب اُکسیپیتال (occipital lobe) و هیپوتالاموس (hypothalamus) واقع شده در اثر تماشای بی‌ رویه‌ ی تلویزیون ضخیم‌ تر خواهد شد. پژوهشگران گمان می‌ کنند ضخیم‌ شدن این ناحیه از مغز با حس پرخاشگری مرتبط است.

به گفته‌ی لیپسون، مطالعات روی بزرگسالان نشان داده است، نشستن طولانی پای تلویزیون احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲، افسردگی و حتی ارتکاب جرم را افزایش می‌ دهد. او می‌ گوید: «مطالعات بسیاری حاکی از آثار سوء تماشای تلویزیون بیش از یک ساعت در روز است.

در پژوهش‌ های الکتروآنسفالوگرافی (EEG) مشاهده شده که فعالیت الکتریکی مغز حین تماشای تلویزیون از امواج بتا به آلفا تغییر می‌ کند. امروزه می‌ دانیم که امواج آلفا با حالت خیال‌ پردازی و کاهش استفاده از مهارت‌ های تفکر انتقادی همراهند.»

دیدگاه دکتر اریک بِراوِرمان (Eric Braverman)، مؤسس و مدیر بنیاد پَث در نیویورک که به پژوهش‌های سلامت مغز اختصاص دارد، کمی تند و تیزتر به نظر می‌رسد. او معتقد است:

تلویزیون از شما یک آدم کودن می‌ سازد

براورمان در توضیح این ادعا می‌ گوید که افراد در اثر تماشای تلویزیون هیپنوتیزم شده و به بینندگانی کُنِش‌ پذیر تبدیل می‌ شوند که اگر چه از قدرت تفکر برخوردارند، در نتیجه‌ی فریبندگی تلویزیون به حالت منفعل درآمده و از فعالیت‌ های عقلانی‌ شان کاسته می‌ شود.

به عقیده‌ی او، مطالعه کردن جایگزین خیلی بهتری برای مغز و خلاقیت است، به ویژه مطالعه‌ی کتاب‌ های داستانی و غیر داستانی، چرا که این قبیل کتاب‌ ها هر دو نیمکره‌ی مغز را به فعالیت وا می‌ دارند.

در همین راستا، ویلِر وینستون دیکسون (Wheeler Winston Dixon)، استاد مطالعات فیلم در دانشگاه نِبراسکا نیز نوشته است: «تلویزیون به طرز چشمگیری به پخش برنامه‌ های خشونت‌ آمیزی اختصاص یافته که بیننده را در یک حالت ترس دائمی نگه می‌ دارند.

تلویزیون همچنین مثل آرام‌ بخش عمل می‌ کند، یک جور رهایی مجازی، اما از نوعی که هرگز ارضاء کننده نیست و فقط باعث می‌ شود که بیننده به همان پوچی، بیشتر احساس نیاز کند.»

داستان یک تجربه

روزی (Stephanie Vozza)، نویسنده و بلاگِر ساکن میشیگان، به همراه همسرش تصمیم گرفت که عادت تلویزیون تماشا کردن را به کل کنار بگذارد. در ادامه، با استفانی همراه می‌ شویم و روایتی را که از این تصمیم چالش‌ برانگیز به تصویر کشیده با یکدیگر می‌ خوانیم.

چند روز اول نمی‌ دانستیم چه کار کنیم. عادت کرده بودیم بعد از شام تلویزیون ببینیم، هر برنامه‌ ای که داشت پخش می‌ شد فرقی نمی‌ کرد. اما بعد از این تصمیم، یک دفعه ذهن‌‌ مان از هر ایده‌ ای خالی شده بود. پس ساعت ۸:۳۰ دقیقه‌ی شب به رختخواب رفتیم.

بعد از مدتی زندگی‌ مان روال جدیدی به خود گرفت. کم‌ کم شروع کردیم به اینکه با هم آشپزی کنیم، سگ‌ ها را به پیاده‌ روی‌ های طولانی‌ تر ببریم، اموری را در خانه سر و سامان بدهیم که مدت‌ ها بود قصد انجام‌ دادن‌ شان را داشتیم و سَرِ خوردن یک لیوان نوشیدنی کلی با هم گپ بزنیم.

شب‌ های جمعه و شنبه اگر با دوستان‌ مان برنامه‌ ای نداشتیم، تئاتر معمایی رادیو سی‌ بی‌ اِس (CBS Radio Mystery Theater) را از یوتیوب گوش می‌ کردیم، برنامه‌ ای که هر دویِ ما از بچگی عاشقش بودیم.

هفته‌ی اول مدام در تلاش بودیم جلوی خودمان را بگیریم که تلویزیون روشن نکنیم و در عوض به دنبال فعالیت‌ های جایگزین بگردیم، اما هفته‌ی دوم و سوم تغییراتی به لحاظ جسمی و ذهنی در خودم حس کردم. بیشتر از همه اینکه کمتر مضطرب بودم. در بیشتر برنامه‌ هایی که عادت داشتیم ببینیم عنصر تعلیق، درام و خشونت وجود داشت.

آیا این چیزها داشتند روی من اثر می‌ کردند؟ دیگر اینکه احساس کردم وقتی بیرون می‌ رفتیم کمتر عجله به خرج می‌دادم، چون تلویزیونی در کار نبود که خودم را به خاطرش زودتر به خانه برسانم. وقتی در صف فروشگاه مواد غذایی بودم یا با پسرم مشغول خرید لباس بودیم، اصلا به زمان توجهی نداشتم؛ انگار صبرم بیشتر شده بود.

در پایانِ یک ماه بی‌ تلویزیونی، توانستم کارِ انبوه مجلاتی را که روی پاتختی و عسلی جمع شده بودند به سرانجام برسانم؛ کمدم را مرتب کردم؛ همیشه می‌ خواستم یک کمد لباس کپسولی درست کنم که بالاخره انجامش دادم (کمد لباس کپسولی شامل فقط چند تکه لباس است که می‌ توان از ترکیب همان تکه‌ های محدود چند سِتِ مختلفِ لباس درست کرد)؛ ده ساک از وسایلی را که در خانه به کارمان نمی‌ آمدند به نیازمندان دادم؛ به تماشای مستندی راجع به مینیمالیسم (تقلیل‌ گرایی) رفتم؛ برای شرکت در کنفرانس یک نویسنده به نیویورک سفر کردم و پسرم را هم با خودم بردم و مثل توریست‌ ها با هم وقت گذراندیم. علاوه بر اینها، سه جلد کتاب خواندم و از یکی‌ شان اینقدر خوشم آمد که دارم همان را دوباره می‌ خوانم.

الان که این ها را می‌نویسم ۳۳ روز از شروع تصمیم‌ مان می‌ گذرد و من در این مدت هیچ برنامه‌ی تلویزیونی‌ ای نگاه نکرده‌ ام، اما شوهرم چرا (شب‌ ها کانال فوتبال را دنبال می‌ کند). بهترین نتیجه‌ ای که از این تجربه گرفتم حس آرامشی بود که در زندگی‌ ام برقرار شد و موجی از رضایت که نمی‌ دانم از کجا روانه می‌ شود.

شاید فکر کنید دیوانه شده‌ ام، اما حقیقت دارد. من تصمیم ندارم به گذشته برگردم، حداقل فعلا.

همه چیز در حد اعتدال

براورمان تأکید می‌ کند که تلویزیون آنقدرها هم بد نیست، چرا که برنامه‌ های خیلی زیادی هم هستند که مغز را به چالش می‌ کشند، مثل مستندهای تاریخی. او می‌ گوید: «زندگی این نیست که هر لحظه را به یادگیری بگذرانیم. تلویزیون یک منبع بالقوه‌ ی فوق‌ العاده است به شرط اینکه درست استفاده شود.

مشکل اینجاست که تلویزیون از جمله ابزارهایی است که کنترل کردنش دشوار است. بعضی چیزها خصوصیت‌ های مخرب بیشتری دارند و تلویزیون یکی از آنهاست. درست مثل شِکر که یک ماده‌ ی غذایی گول‌ زننده است، تلویزیون نیز یک نمایش فریبکارانه از زندگی است.